Καλοκαιράκι και ο περισσότερος κόσμος προσπαθεί να ξεδιψάσει με μια μπύρα συνδυασμένη με νόστιμα μεζεδάκια, σουβλάκια και πίτσα. Η μπύρα είναι το πιο ευρέως καταναλισκόμενο και ίσως και ένα από τα πιο αρχαία αλκοολούχα ποτά.
Η ονομασία μπύρα κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από την ιταλική λέξη Birra. Αυτή με τη σειρά της, μάλλον συσχετίζεται με τις λατινικές λέξεις Biber (ελλ. ποτό) και -bibbere (ελλ. πίνω). Η λέξη ζύθος, στο παρελθόν δήλωνε το ποτό από κριθάρι και σχετίζεται με το ρήμα- ζέω που σημαίνει βράζω.
Παράγεται μέσω της ζυθοποιίας από δημητριακά, και κυρίως κριθάρι, αν και χρησιμοποιούνται επίσης το στάρι, το καλαμπόκι και το ρύζι. Η πλειοψηφία των διαφόρων ειδών της μπύρας αρωματίζεται με λυκίσκο, το οποίο προσθέτει μια σχετικά πικρή γεύση, και δρα και ως συντηρητικό, αν και χρησιμοποιούνται και άλλες αρωματικές ουσίες.
Σήμερα, η βιομηχανία της ζυθοποιίας αποτελεί παγκόσμια επιχείρηση, η οποία αποτελείται από επικρατούσες πολυεθνικές εταιρείες και χιλιάδες μικρότερους παραγωγούς.
Μακραίωνη ιστορία
Η μπύρα αποτελεί ένα από τα πιο αρχαία αλκοολούχα ποτά. Υπάρχουν αναφορές για τη χρήση και παρασκευή της στην αρχαία Αίγυπτο και Μεσοποταμία. Ο κώδικας του Χαμουραμπί,
για παράδειγμα, περιλαμβάνει νόμους για την παραγωγή και κατανάλωση της μπύρας. Μεταφέρθηκε στην Ευρώπη περίπου το 3000 π.Χ. από γερμανικές και κέλτικες φυλές. Οι πρώτες Ευρωπαϊκές μπύρες, αποτελούνταν κυρίως από φρούτα, μέλι, διάφορα φυτά, μπαχαρικά και βότανα. Αυτό που δεν περιείχαν
ήταν ο λυκίσκος, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε τον μεσαίωνα. Το 1516 μ.Χ. εξεδόθηκε από τον Γουλιέλμο Δ’, Δούκα της Βαυαρίας, ο πρώτος και ίσως παλιότερος διατροφικός κανονισμός που αφορά την μπύρα και ισχύει ακόμα και σήμερα.
Οι μπύρες αποτελούν μέρος της κουλτούρας κρατών. Οι Βρετανοί πηγαίνουν στις pub για να πιουν μπύρα και να δουν ποδόσφαιρο, ενώ οι Γερμανοί, πέρα από τις αντίστοιχες μπυραρίες τους έχουν και
τους πάγκους της γιορτής της μπύρας στο OktoberFest. Παρόμοια, για τους Ισπανούς η μπύρα αποτελεί απαραίτητο συνοδευτικό των tapas dishes, ενώ για τους Έλληνες είναι το απαραίτητο ποτό των καλοκαιρινών διακοπών μαζί με το ούζο.
Συστατικά της μπύρας
Κύρια συστατικά της μπύρας είναι το νερό, το κριθάρι, η ζύμη και ο λυκίσκος. Σε αυτά μπορούν να προστεθούν η ζάχαρη αλλά και άλλα δημητριακά όπως στάρι, βρώμη και σίκαλη. Νερό: Η μπύρα αποτελείται κυρίως από νερό. Η κάθε περιοχή έχει νερό με διαφορετική σύσταση σε ιχνοστοιχεία, οπότε μπορεί και να παραχθεί συγκεκριμένος τύπος μπύρας.
Άμυλο: Βασικό συστατικό για τη δύναμη και τη γεύση της μπύρας. Η πιο κοινή πηγή αμύλου είναι τα δημητριακά. Οι περισσότερες μπύρες περιέχουν κριθάρι. Άλλες περιέχουν επίσης στάρι, ρύζι, βρώμη, σίκαλη, καλαμπόκι. Υπάρχουν, επίσης, μπύρες ελεύθερες γλουτένης.
Λυκίσκος: Βασικό αρωματικό συστατικό. Χρησιμοποιείται επίσης και ως συντηρητικό. Προσδίδει την απαραίτητη πικρή γεύση, η οποία εξισορροπεί την γλυκύτητα της βύνης. Υπάρχει ειδική κλίμακα η οποία εκτιμά την πικρότητα της μπύρας. Σε κάποιες μπύρες χρησιμοποιούν άλλα φυτά για να προσδώ-
σουν άρωμα και γεύση.
Μαγιά: Η μαγιά αποτελεί τον απαραίτητο μικροοργανισμό για την ζύμωση της μπύρας. Μεταβολίζει τα σάκχαρα, και επίσης βοηθά στην παραγωγή αρωματικών ενώσεων.
Παραγωγή μπύρας – ζυθοποιία
Η διαδικασία παρασκευής μπύρας ονομάζεται ζυθοποιία. Είναι η διαδικασία παραγωγής αλκοολούχων ποτών από βύνη και λυκίσκο, με τη διαδικασία της άλεσης, του βρασίματος και της ζύμωσης, με τη βοήθεια της μαγιάς. Υπάρχουν τέσσερα βασικά στάδια:
- Βυνοποίηση
- Βρασμός
- Ζύμωση
- Μεταζύμωση
Είδη μπύρας
Είναι δυνατόν να γίνει παρασκευή μπύρας με διαφορετικές παραλλαγές, τα βασικά είδη όμως είναι δύο και καθορίζονται από το είδος της ζύμης ή της μαγιάς που χρησιμοποιείται.
Ale: Για τη συγκεκριμένη μπύρα χρησιμοποιείται ο ζυμομήκυτας Sacchromyces cerevisiae. Στα ελληνικά καλείται αφροζύμη, επειδή η συγκεκριμένη μαγιά κατά τη ζύμωση συγκεντρώνεται στην επιφάνεια του μούστου. Σημαντικές χώρες παραγωγής Ale μπύρας είναι η Αγγλία, το Βέλγιο, η Ιρλανδία και οι ΗΠΑ. Αφροζυμωτές είναι επίσης οι Stout, Porter, Weissbier, Trappiste
Lager: Είναι οι πιο διαδομένες μπύρες, με την μεγαλύτερη κατανάλωση. Για την παρασκευή χρησιμοποιείται ο ζυμομύκητας Saccharomyes carlsbergensis ή βυθοζυμωτής, επειδή κατά την ζύμωση, καθιζάνει στον βυθό του μούστου. Κατά βάση το χρώμα τους είναι ξανθό, αλλά συναντάμε και σκού-
ρες (dark), όπως και κόκκινες (red). Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν οι περισσότερες μπύρες. Βυθοζυμωτές είναι επίσης η Wiener, Muenchner, Bock.
Φυσικής ζύμωσης: Υπάρχουν και μερικές μπύρες που παράγονται με φυσική ζύμωση, δηλ. χωρίς προσθήκη μαγιάς. Οι μπύρες αυτές έχουν τους χαρακτήρες των αφροζύμων. Μπύρες φυσικής ζύμωσης είναι οι: Lampic, Gueuze, Faro.
Εκτίμηση ποιότητας μπύρας
Η ποιότητα της μπύρας μπορεί να εκτιμηθεί από τις εξής παραμέτρους:
- Άρωμα
- Γεύση
- Αίσθηση στο στόμα
- Χρώμα
- Δύναμη: Οι ελαφριές μπύρες κυμαίνονται σε 4-6% αλκοόλ. Αυτές
με χαμηλό περιεχόμενο σε αλκοόλ βρίσκονται στο 1-4%. Υπάρ-
χουν όμως μπύρες στις οποίες έχει ενισχυθεί η περιεκτικότητα
σε αλκοόλ και μπορεί να φτάσουν στο 20%.
Διατροφικά οφέλη
Η μπύρα αποτελεί εξαιρετική πηγή θρεπτικών συστατικών και αντιοξειδωτικών. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος η μέτρια κατανάλωση (1-2 ποτήρια) φαίνεται να έχει ευεργετικές ιδιότητες στον οργανισμό. Η μαγιά, για παράδειγμα, αποτελεί πολύ καλή πηγή συστατικών, όπως το μαγνήσιο, το σελήνιο, το κάλιο, ο φώσφορος, η βιοτίνη και βιταμίνες συμπλέγματος Β. Πολλές φορές η μπύρα αναφέρεται ως το “υγρό ψωμί”.
Καρδιά: Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, συμπεριλαμβανομένης της μπύρας, έχει συνδεθεί με μείωση του κινδύνου για καρδιαγγειακά προβλήματα. Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ έχει βρεθεί επίσης να αυξάνει την καλή χοληστερίνη και να μειώνει την πιθανότητα δημιουργίας θρόμβου. Ο
θρόμβος αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες εγκεφαλικού.
Σε ιαπωνική έρευνα, η χωρίς αλκοόλ μπύρα μείωσε και αυτή τον κίνδυνο καρδιακών επεισοδίων. Φαίνεται ότι σχετίζεται με την περιεκτικότητά της σε φολικό οξύ (Πίνακας 1). Το φολικό
οξύ, οι βιταμίνες Β6 και Β12 πιστεύεται ότι έχουν την ιδιότητα να προστατεύουν από καρδιακά προβλήματα λόγω του ότι μειώνουν μέσα στο αίμα τα επίπεδα της ομοκυστεϊνης.
| Πίνακας 1. Συστατικά Μπύρας | ||
| 350ml | Lager Μπύρα | Ελαφριά Μπύρα |
| Νερό | 327.4g | 335.8g |
| Θερμίδες | 153 | 103 |
| Αλκοόλ | 13.9g | 11.0g |
| Πρωτεϊνη | 1.6g | 0.9g |
| Υδατάνθρακες | 12.6g | 5.8g |
| Λίπος | 0.0g | 0.0g |
| Χοληστερίνη | 0.0g | 0.0g |
| Ασβέστιο | 14mg | 14mg |
| Μαγνήσιο | 21mg | 18mg |
| Φώσφορος | 50mg | 42mg |
| Κάλιο | 96mg | 74mg |
| Νάτριο | 14mg | 14mg |
| Νιασίνη | 2mg | 1mg |
| Φυλικό | 21mcg | 21mcg |
Διαβήτης: Έρευνες επίσης δείχνουν ότι κατανάλωση μέτριας ποσότητας αλκοόλ σχετίζεται με μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου ΙΙ. Πιθανολογείται ότι η αντίσταση στην
ινσουλίνη μειώνεται μάλλον λόγω των αντί – φλεγμονωδών ιδιοτήτων της μπύρας.
Νοητική λειτουργία: Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ συσχετίσθηκε με καλύτερη νοητική λειτουργία σε γυναίκες σύμφωνα με αναφορά της Αμερικάνικης Καρδιολογικής Εταιρείας το 2006.
Οστά: Μελέτη του 2010 ερεύνησε 100 εμπορικές μπύρες και βρήκε ότι αυτές που παρασκευάζονταν από λυκίσκο και κριθάρι αποτελούσαν πηγές πυριτίου, ένα ιχνοστοιχείο το οποίο βοηθά στην αύξηση της οστικής πυκνότητας. Αυτό δεν σημαίνει ότι το γάλα αντικαθιστάται με την μπύρα. Αυτή
η μελέτη απλά ερεύνησε το περιεχόμενο πυριτίου στην μπύρα – όχι την επίδρασή της μπύρας στα οστά. Αποτέλεσε το ερέθισμα για επιπλέον έρευνες.
Παχυσαρκία: Υπάρχει η αντίληψη ότι τα άτομα που πίνουν μπύρα έχουν παραπάνω βάρος από τα άτομα που πίνουν άλλα αλκοολούχα ποτά. Εντούτοις δεν υπάρχουν επιδημιολογικά στοιχεία που να το αποδεικνύουν. Σε τσέχικη έρευνα, τα άτομα που έπιναν μεγάλες ποσότητες μπύρας δεν παρουσίαζαν υπερβολικό βάρος σώματος ή παχυσαρκία συγκριτικά με αυτούς που έπιναν λιγότερο ή καθόλου μπύρα.
Σε γενικές γραμμές 250ml μπύρας δίνουν 110-150kcal (βλ. πίνακα 1). Το λάθος που γίνεται συνήθως με την μπύρα είναι ότι το ένα ποτήρι δεν είναι αρκετό. Επίσης, συνήθως καταναλώνεται μαζί με λιπαρές τροφές, υψηλής θερμιδικής αξίας (πίτσα, πατατάκια, λουκάνικα, τηγανητές πατάτες, σουβλάκια κ.ά.). Το οποιοδήποτε αυξημένο σωματικό βάρος οφείλεται στο συνδυασμό της μπύρας με την έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και με τη συνοδεία παχυντικών φαγητών.
Πέτρες: Η χαμηλή περιεκτικότητα της μπύρας σε νάτριο και η υψηλή περιεκτικότητά της σε κάλιο, ασβέστιο και μαγνήσιο (πίνακας 1) της προσδίδουν ευεργετική δράση κατά της εμφάνισης πέτρας της χολής και των νεφρών!
Καρκίνος: Ιαπωνική μελέτη το 2005 βρήκε ότι η χαμηλή σε αλκοόλ μπύρα μάλλον έχει προληπτική δράση στον καρκίνο του προστάτη, προφανώς λόγω των αντιοξειδωτικών που περιέχει. Η αλήθεια όμως είναι ότι για να έχει αυτήν την ευεργετική δράση πρέπει να καταναλωθούν μεγάλες ποσότητες. Η μπύρα θέλει προσοχή, επειδή η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ έχει συνδεθεί με διάφορους καρκίνους, όπως ο καρκίνος του μαστού.
Περιπτώσεις που δεν πρέπει να καταναλώνουν μπύρα
- Οι εγκυμονούσες
- Οι αλκοολικοί
- Οι Ανήλικοι
- Άτομα με προβλήματα στο συκώτι ή το πάγκρεας
- Οι διαβητικοί μόνο μετά από σύσταση
- • Γαστρίτιδα, ΓΟΠ.
Συμπέρασμα
Αυτό που πρέπει να μας μείνει είναι ότι όταν η μπύρα καταναλώνεται με μέτρο π.χ. 1-2 ποτήρια, και αποτελεί μέρος ενός υγιεινού τρόπου ζωής τότε έχει τις δυνατότητες να δράσει ευεργετικά στον οργανισμό μας. Αυξημένη κατανάλωση μπύρας και συνεκδοχικά, αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, θα αυξήσει τον κίνδυνο για καρδιακά επεισόδια, εγκεφαλικό, αρτηριακή πίεση, σάκχαρο, ορισμένων μορφών καρκίνου, λιπώδες ήπατος και άλλων ασθενειών.
