Θα ήθελα να ξεκινήσω το άρθρο με ένα email που έλαβα και εκφράζει την κρυφή επιθυμία όλων μας όσον αφορά τη σοκολάτα: “Η σοκολάτα ανήκει στα ζαρζαβατικά. Η σοκολάτα παράγεται από τους κόκκους του κακαόδεντρου. Οι κόκκοι του κακαόδεντρου ανήκουν στα ζαρζαβατικά. Η ζάχαρη παράγεται από σακχαροκάλαμο. Και οι δυο ύλες ανήκουν στην κατηγορία των ζαρζαβατικών… Άρα, η σοκολάτα είναι ζαρζαβατικό”…

Ας προχωρήσουμε ένα βήμα παρακάτω. Οι γκοφρέτες περιέχουν γάλα, άρα οι γκοφρέτες κάνουν καλό στην υγεία. Σταφίδες, κεράσια, φλούδες πορτοκαλιού και φράουλες, περιτυλιγμένες με σοκολάτα, αποτελούν άρα ένα συνδυασμό από φρούτα και ζαρζαβατικά. Τρώτε λοιπόν από αυτά όσα θέλετε. Η σοκολάτα βοηθάει όταν έχουμε στρες: Μην ξεχνάτε: “STRESSED” ανάποδα γράφεται …“DESSERTS”! Πραγματικά, κρυφή επιθυμία όλων μας θα ήταν η σοκολάτα να μην περιέχει ιδιαίτερο αριθμό θερμίδων, όπως συμβαίνει ακριβώς με τα ζαρζαβατικά και να μπορούσαμε να την τρώμε όποτε θέλουμε, ιδιαίτερα σε περίοδο στρες. Τι ισχύει όμως στην πραγματικότητα;

Ιστορία

Το κακαόδεντρο το ανακάλυψε το 16ο αιώνα ο Κορτέζ, όταν και το έφερε στην Ευρώπη. Οι πρώτοι που το χρησιμοποίησαν ήταν οι αρχαίοι Μάγιας και οι Ατζέκοι. Οι Μάγιας με το κακάο έφτιαχναν πηχτό ρόφημα σοκολάτας το οποίο το αρωμάτιζαν με τσίλι. Οι Αζτέκοι, αντίστοιχα, έφτιαχναν το xocoatl, ένα ρόφημα από κοπανισμένο κακαόσπορο σε νερό, καυτερή πιπεριά, βανίλια, μέλι κ.α. Και οι δύο φυλές το χρησιμοποιούσαν ως νόμισμα στις συναλλαγές τους.

Είδη σοκολάτας

Υπάρχουν τέσσερα είδη σοκολάτας:

1. Πικρή σοκολάτα ή σοκολάτα υγείας ή μαύρη σοκολάτα. Περιέχει το περισσότερο κακάο, όπου η περιεκτικότητά του ξεκινά από 40% και φτάνει τα 75-80%. Δεν έχει καθόλου γάλα, ενώ τα υπόλοιπα συστατικά του είναι ζάχαρη και βούτυρο κακάο.
2. Σοκολάτα γάλακτος. Περιέχει ό,τι και η πικρή σοκολάτα, συν το γάλα.
3. Γεμιστή σοκολάτα. Περιέχει ό,τι και η σοκολάτα γάλακτος, με επιπλέον φρούτα ή ξηρούς καρπούς. Υπάρχουν φυσικά και πικρές σοκολάτες γεμιστές.
4. Λευκή σοκολάτα. Περιέχει ζάχαρη, βούτυρο κακάο, όχι όμως κακάο. Ουσιαστικά η λευκή σοκολάτα δεν είναι σοκολάτα επειδή δεν περιέχει καθόλου κακαόμαζα. Tο λίπος προέρχεται από το κακαοβούτυρο. Περιέχει ζάχαρη, βούτυρο κακάο, όχι όμως κακάο. Ουσιαστικά η λευκή σοκολάτα δεν είναι σοκολάτα επειδή δεν περιέχει καθόλου κακαόμαζα. Tο λίπος προέρχεται από το κακαοβούτυρο.

Διατροφική αξία

Το κακάο έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε φλαβονόλες σε σχέση με όλα τα τρόφιμα και συμβάλλει αρκετά στη συνολική πρόσληψη των φλαβονοειδών. Περιέχει περισσότερες φλαβονόλες και από τις άλλες καλές πηγές φλαβονοειδών, όπως το τσάι, το κόκκινο κρασί, οι ντομάτες και τα φρούτα. Οι κυριότερες φλαβονόλες που περιέχονται στο κακάο είναι η κατεχίνη, η επικατεχίνη και η προκυανιδίνη. Ουσιαστικά οι συγκεκριμένες ουσίες είναι που έχουν συνδεθεί με τις ευεργετικές ιδιότητες της σοκολάτας στην καρδιά, την αγγειοδιαστολή, την καλή λειτουργία της πήξης του αίματος. Όσον αφορά το λίπος της σοκολάτας, προέρχεται από το κακαοβούτυρο και αποτελείται από ίσες ποσότητες σε ολεϊκό οξύ (ένα μονοακόρεστο, ωφέλιμο για την καρδιά λιπαρό οξύ), στεαρικό οξύ και παλμιτικό οξύ (και τα δύο κορεσμένα). Αν και τα κορεσμένα λιπαρά οξέα σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο, υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό δεδομένων που δείχνουν ότι το στεαρικό οξύ δεν επηρεάζει τα επίπεδα της ολικής και κακής χοληστερίνης. Το παλμιτικό οξύ από την άλλη μεριά, δεν επηρεάζει ιδιαίτερα τα επίπεδα της χοληστερίνης επειδή αποδίδει μόνο το 1/3 των συνολικών θερμίδων που αποδίδονται από το λίπος. Η σοκολάτα επίσης περιέχει καφεΐνη. Αυτό που πρέπει να αναφερθεί, όμως, είναι ότι περιέχει αρκετά λιγότερη καφεΐνη από τον καφέ. Τέλος, όταν μιλάμε για κακάο και για σοκολάτα μιλάμε για 2 διαφορετικά πράγματα. Το κακάο αποτελεί συστατικό της σοκολάτας.

Διατροφικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων ειδών σοκολάτας

Η μαύρη σοκολάτα είναι η καλύτερη επιλογή από τα τέσσερα είδη σοκολάτας. Η πλειοψηφία των ερευνών αναφέρει τις ευεργετικές της ιδιότητες στη μείωση της κακής χοληστερόλης, την πήξη του αίματος και την πίεση. Η αιτιολογία στηρίζεται στις  αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει. Σε σχέση με τις υπόλοιπες σοκολάτες, η μαύρη περιέχει λιγότερες θερμίδες, οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει έχουν καλύτερη δραστικότητα, όπως επίσης αποτελεί κρυφή πηγή σιδήρου. Η μαύρη σοκολάτα με ξηρούς καρπούς δίνει περισσότερη ενέργεια όμως η θρεπτικότητα της αυξάνεται λόγω των ξηρών καρπών. Αυξάνονται οι ποσότητες των ακόρεστων λιπαρών οξέων και της βιταμίνης Ε. Η σοκολάτα γάλακτος είναι η αδυναμία των περισσότερων, αλλά δεν είναι τόσο θρεπτική όσο η μαύρη σοκολάτα. Η περιεκτικότητα του γάλακτος ανεβάζει το ποσοστό της ενέργειας και του κορεσμένου λίπους, ενώ οι δραστικότητα των αντιοξειδωτικών ουσιών πέφτει λόγω της ύπαρξης του γάλακτος. Έτσι, δεν είναι τόσο ωφέλιμη όσο η μαύρη σοκολάτα. Το γάλα, επίσης, εμποδίζει την απορρόφηση του σιδήρου, οπότε παύει πια να αποτελεί κρυφή πηγή σιδήρου. Τέλος, η λευκή σοκολάτα είναι η χειρότερη επιλογή, επειδή έχει τις περισσότερες θερμίδες και την περισσότερη περιεκτικότητα σε λιπαρά, ιδιαίτερα κορεσμένα. Η αντιοξειδωτική της δράση είναι πολύ περιορισμένη σε σχέση με την πικρή σοκολάτα.

Εξάρτηση και σοκολάτα

Η εξάρτηση από τη σοκολάτα αποτελεί ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα. Όποιος κι αν ερωτηθεί αναφέρεται στην εξαρτημένη σχέση των γυναικών με τη σοκολάτα, την εμμονή τους για σοκολάτα τις μέρες της έμμηνους ρύσης, και την ανάγκη για σοκολάτα σε περίοδο στρες. Μελετητές αποφάσισαν να ερευνήσουν όσες αξιόλογες έρευνες υπήρχαν πάνω σε αυτό το θέμα για να δουν τι συμπεράσματα βγαίνουν. Η σοκολάτα, λοιπόν, καλύπτει δύο εσωτερικές ανάγκες του ανθρώπου. Τη μία, για τη γλυκιά γεύση και την άλλη, για την κρεμώδη υφή. Το λιωμένο κακαοβούτυρο στο στόμα είναι από τα πιο ωραία αισθήματα και δεν είναι καθόλου περίεργο ότι η σοκολάτα αποτελεί το πιο επιθυμητό τρόφιμο στον κόσμο. Η υπερβολική αυτή επιθυμία για σοκολάτα έχει συσχετισθεί και με ουσίες, όπως η φαινυλεθυλαμίνη, η ανανδαμίδη, τα χαμηλά επίπεδα μαγνησίου στις γυναίκες την περίοδο της περιόδου, την καφεΐνη και τη θεοβρωμίνη. Από όλα τα παραπάνω, νεότερες έρευνες υποδεικνύουν ότι το μεγαλύτερο ρόλο πιθανότητα τον παίζουν η καφεΐνη και η θεοβρωμίνη. Αν όντως κάποια από αυτά τα συστατικά σχετίζονται με την εξαρτησιογόνο δράση της σοκολάτας, τότε θα έπρεπε η πρόσληψή τους μεμονωμένα να σταματάει την επιθυμία.

Παρ’ όλα αυτά σε έρευνα βρέθηκε ότι μόνο η ίδια η σοκολάτα αυτή καθ’ εαυτή μπορούσε να σταματήσει την επιθυμία και όχι η φαρμακολογική χορήγηση των ενεργών συστατικών. Μετά από μια πλήρη μελέτη, οι ερευνητές κατέληξαν ότι πιθανότατα η σοκολάτα είναι τόσο επιθυμητή επειδή είναι το άκρως απαγορευμένο ή διαφορετικά, παράνομο τρόφιμο, σε μια κοινωνία όπου το υπερβολικά αδύνατο σώμα αποτελεί πρότυπο.

Παράγοντες που επηρεάζουν την κατανάλωση της σοκολάτας

Ηδονή

Ο άνθρωπος γεννιέται με μια εκ γενετής προτίμηση στη γλυκιά γεύση. Πέρα από αυτό, η ηδονική αξία της σοκολάτας σχετίζεται με την περιεκτικότητά της σε λίπος και υδατάνθρακες, όπως επίσης και με το ελκυστικό άρωμα και τη μοναδική της γεύση.

Κατάσταση

Πολλοί έχουν συνδέσει την κατανάλωση της σοκολάτας με διάφορες καταστάσεις. Για παράδειγμα, τα μικρά παιδιά την έχουν συνδυάσει με δώρο επιβράβευσης, όταν κάνουν αυτό που θέλουν οι γονείς τους.

Η ψυχολογική κατάσταση εκείνη τη στιγμή

Συγκεκριμένη διάθεση επηρεάζει την επιλογή συγκεκριμένων φαγητών.

Στέρηση

Η υπερβολική στέρηση κάποιου φαγητού οδηγεί σε έντονη επιθυμία κατανάλωσής του. Τα παιδιά δεν απαγορεύεται να φάνε σοκολάτα φτάνει να γίνεται υπό ελεγχόμενες συνθήκες.

Σοκολάτα και υγεία

Όπως έχουμε αναφέρει, η παρουσία των πολυφαινολών στο κακάο και την πικρή σοκολάτα είναι αυτές που συνδέονται με τις ευεργετικές ιδιότητες στην καρδιά. Οι πολυφαινόλες δρουν ως αντιοξειδωτικά και εμποδίζουν την αύξηση της κακής και ολικής χοληστερόλης. Επίσης, φαίνεται ότι βελτιώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη, μειώνουν την αρτηριακή πίεση, ενώ έχουν και αντιθρομβωτικές ιδιότητες. Πέρα από την καρδιά, οι πολυφαι- νόλες του κακάο φαίνεται ότι έχουν ευεργετικές δράση στο δέρμα, το κεντρικό σύστημα και τις διανοητικές ικανότητες. Τέλος, η καφεΐνη οδηγεί σε εγρήγορση και καλύτερη συγκέντρωση.

Επίλογος

Η σοκολάτα, το πιο επιθυμητό και παράλληλα απαγορευμένο τρόφιμο, ίσως δεν είναι τελικά τόσο απαγορευμένο. Αυτό, πάντα βασιζόμενοι στο ότι αναφερόμαστε στη μαύρη σοκολάτα και σε αρκετά ελεγμένη κατανάλωση. Η υπερβολική κατανάλωση οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα. Η σοκολάτα πάντα θα παραμένει ένα θερμιδογόνο, πλούσιο σε λίπος τρόφιμο. Αυτό κανείς δεν πρέπει να το ξεχνάει.

 Πίνακας θρεπτικών συστατικών

Χριστίνα Μακρατζάκη

Αποφοίτησε ως Διαιτολόγος - Διατροφολόγος από το ΑΤΕΙ. Έχει κάνει μεταπτυχιακό στο Sheffield. Το '14 πήρε την πιστοποίηση Master Practitioner στις Διατροφικές Διαταραχές από το ΚΕΑΔΔ και μετέφερε το γραφείο της από τα Χανιά στη Νέα Ιωνία.

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ:

Χαρακτηριστικά του καλού παγωτού σε μία σωστή βιτρίνα

Προμήθεια Α΄ Υλών χωρίς Άγχος

Ο ρόλος της συσκευασίας στην αρτοποιΐα: Τάσεις και προτάσεις