Το επάγγελμα του αρτοποιού, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, περιλαμβάνει τη διαχείριση θερμών επιφανειών, η επαφή με τις οποίες μπορεί να προξενήσει εγκαύματα. Τις περισσότερες φορές, τείνουμε, αυτού του είδους τους τραυματισμούς, να τους θεωρούμε ελαφρούς και στην πλειονότητα ίσως έτσι είναι. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις που, αν τους αγνοήσουμε, μπορεί να κινδυνεύσει η ίδια η ζωή μας.
Γράφει ο Γιώργος Σκρουμπέλος
Δρ Μηχανολόγος Μηχανικός, Γενικός Διευθυντής RMS ΕΞΥΠΠ
Πρόεδρος Επιτροπής Υγείας & Ασφάλειας του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Εταιρειών Συντήρησης
Τι είναι «καυτό»;
Η επαφή με ένα αντικείμενο, επιφάνεια ή ουσία, που έχουν υψηλή θερμοκρασία, μπορεί να μας προκαλέσει έγκαυμα. Επειδή έχουμε μάθει να μιλάμε με θερμοκρασίες, πότε είναι κάτι αρκετά ζεστό ώστε να μας προκαλέσει έγκαυμα;
Οι μελέτες έχουν δείξει ότι για τους περισσότερους ανθρώπους παρουσιάζεται έγκαυμα μέσα σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο σε θερμοκρασίες κοντά στους 70°C, ενώ ο άνθρωπος αισθάνεται έντονα τη ζέστη («κάψιμο») σε θερμοκρασίες πάνω από 55-60°C.
Τι είναι το έγκαυμα;
Με απλά λόγια το έγκαυμα είναι το αποτέλεσμα της βλάβης του δέρματος όταν αυτό έρθει σε επαφή με πηγές θερμότητας που έχουν θερμοκρασίες πάνω από 44°C. Φυσικά, εκτός από τη θερμοκρασία της πηγής, το μέγεθος της ζημιάς εξαρτάται από τη διάρκεια της έκθεσης (μερικά δευτερόλεπτα αρκούν) αλλά και την εκτιθέμενη περιοχή, δηλαδή το πάχος του δέρματος στο μέρος του σώματος που θα εκτεθεί.
Φυσικά, στις μικρότερες θερμοκρασίες (των 44°C) η χρονική διάρκεια πρέπει να φθάσει τις 6 ώρες.
Η συνηθέστερη κατηγοριοποίηση των εγκαυμάτων είναι σε 3 κατηγορίες. Στο Α’ βαθμού κοκκινίζει τα δέρμα, στο Β’ βαθμού δημιουργούνται φουσκάλες ενώ στο Γ’ βαθμού (το πιο σοβαρό) το δέρμα μαυρίζει. Σε όλες τις περιπτώσεις το δέρμα υφίσταται βλάβη και δυσλειτουργεί. Οι δύο πρώτες κατηγορίες εγκαυμάτων συνοδεύονται από έντονο πόνο ενώ η τρίτη από καθόλου γιατί έχουν καταστραφεί οι νευρικές απολήξεις.
Πηγές θερμότητας και αιτίες εγκαυμάτων στο επάγγελμα του αρτοποιού
Αυτό που δεν πρέπει να λησμονούμε είναι ότι δεν είναι ανάγκη το δέρμα να έρθει σε επαφή με την πηγή θερμότητας για να υποστεί έγκαυμα. Η θερμότητα μπορεί να μεταδοθεί και με ακτινοβολία και να μας προξενήσει μεγάλη βλάβη, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά ότι συμβαίνει στη χώρα μας το καλοκαίρι.
Στο επάγγελμα του αρτοποιού, όπως και όλων των συναφών επαγγελμάτων παρασκευής τροφίμων, οι συνηθέστερες πηγές θερμότητας είναι
- Τα θερμαινόμενα μαγειρικά σκεύη
- Τα μαγειρεία παντός τύπου
- Οι πρώτες ύλες (όταν αυτές θερμαίνονται), όπως το λάδι αλλά και το νερό
Αν και τα ανωτέρω είναι προφανή, πολλά ατυχήματα γίνονται κατά την παρασκευή των τροφίμων, όχι μόνο λόγω απ’ ευθείας επαφής με τα θερμά αντικείμενα αλλά και εμμέσως, όπως για παράδειγμα από τη διαφυγή ατμού από χύτρες ταχύτητας. Άλλη αιτία ατυχημάτων είναι η διαφυγή καυτών υλικών σε σταγονίδια («πιτσίλισμα»). Μία από τις αιτίες σοβαρών εγκαυμάτων από λάδι είναι η προσθήκη νερού σε καυτό λάδι, γεγονός που προκαλεί έκρηξη με τρομερές συνέπειες. Ίσως, η πιο συχνή αιτία εγκαυμάτων είναι η επαφή με τρεχούμενο «καυτό» νερό.
Το δέρμα και η σπουδαιότητά του
Γιατί όμως το έγκαυμα μπορεί να εξελιχθεί επικίνδυνο ακόμη και για τη ζωή μας;
Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος, περιβάλλοντας και προστατεύοντας όλα τα υπόλοιπα. Στις ιδιότητες του φυσιολογικού δέρματος περιλαμβάνεται η υψηλή οξύτητα, που εξοντώνει τα μικρόβια της ατμόσφαιρας, τα οποία το «βομβαρδίζουν» συνεχώς. Εκτός των παθογόνων μικροοργανισμών, το δέρμα λειτουργεί ως ειδική ασπίδα προστασίας κατά της αφυδάτωσης, του κρύου, της ζέστης, της υπεριώδους ακτινοβολίας και των μηχανικών ερεθισμών. Με το έγκαυμα το δέρμα χάνει αυτές τις ιδιότητές του, οπότε ανάλογα με την έκταση και τη σοβαρότητα, ο εγκαυματίας κινδυνεύει από μολύνσεις, αφυδάτωση και θερμικό σοκ.
Τα μέτρα
Όλες οι θερμές επιφάνειες των συσκευών που χρησιμοποιείτε πρέπει να φέρουν την ακόλουθη σήμανση (τοστιέρες, ψηστιέρες, ηλεκτρικές εστίες κουζίνας). Όσο μικρή και να είναι η συσκευή, πρέπει να έχει τη σήμανση αυτή. Εάν η σήμανση δεν είναι εμφανής θα πρέπει να την προσθέσετε εσείς στη συσκευή ή στο χώρο όπου χρησιμοποιούνται αυτές οι συσκευές.
H χρήση θερμάντοχων γαντιών (κουζίνας) επίσης είναι απαιτητή για κάποιες εργασίες. Αυτά μάλιστα πρέπει να καλύπτουν και μέρος των πήχεων. Φροντίστε να έχετε ένα πλήρως εξοπλισμένο φαρμακείο Α’ Βοηθειών με κατάλληλα για εγκαύματα υλικά όπως πηκτώματα (gel) εγκαυμάτων, αερολύματα (spray), καθαρές γάζες κλπ. Καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε έναν φαρμακοποιό για τα διαθέσιμα στο εμπόριο υλικά.
Σε περίπτωση που υποστείτε ένα έγκαυμα ΜΗΝ ΤΟ ΥΠΟΤΙΜΗΣΕΤΕ. Εάν είναι εκτεταμένο (έστω και Α’ βαθμού), εάν εμφανίσετε φλύκταινες ή εάν η περιοχή έχει μαυρίσει (είναι δηλαδή Β’ βαθμού και άνω), ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙΤΕ ΕΝΑ ΓΙΑΤΡΟ ΑΜΕΣΩΣ.
Για τις Α’ Βοήθειες θα μιλήσουμε σε ειδικό αφιέρωμα σε μελλοντικό τεύχος.
