Η σοκολάτα αποτελεί τον πρωταγωνιστή κάθε γιορτής! Όμως, αλήθεια, έχουμε ποτέ αναρωτηθεί ποια είναι η πορεία της από την ανακάλυψή της μέχρι να φτάσει στα χέρια μας; Πότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως απόλαυση; Ή μήπως η διαδρομή της ξεκίνησε με εντελώς διαφορετική χρήση, πριν γίνει το αγαπημένο έδεσμα του σήμερα;
Όλα ξεκίνησαν όταν οι Μάγια, γύρω στο 600 μ.Χ., μεταναστεύουν από τη σημερινή Γουατεμάλα στη Χερσόνησο του Γιουκατάν, δηλαδή στο σημερινό Μεξικό, μεταφέροντας μαζί τους την καλλιέργεια του κακάο. Επί αιώνες, επιδίδονται σε αυτήν, ιδρύοντας τις πρώτες γνωστές φυτείες κακαόδεντρων. Ήδη από τότε, χρησιμοποιούσαν τους καβουρδισμένους και αλεσμένους κόκκους κακάο για να φτιάξουν ένα ρόφημα. Το αναμείγνυαν με νερό και καλαμποκάλευρο, δημιουργώντας ένα ποτό που, όμως, προοριζόταν αποκλειστικά για την αριστοκρατία και τους εύπορους της φυλής. Το ρόφημα αυτό ονομαζόταν «xocoatl», δηλαδή «πικρό νερό».
Η καλλιέργεια του κακάο συνεχίζεται αδιάκοπα, όπως και το εμπόριο των κόκκων του, οι οποίοι αποκτούν μεγάλη ανταλλακτική αξία, χρησιμοποιούμενοι ακόμη και ως νόμισμα. Για παράδειγμα, με δέκα κόκκους μπορούσε κάποιος να αγοράσει ένα κουνέλι, ενώ με εκατό κόκκους ήταν εφικτό να αποκτήσει έναν σκλάβο. Επιπλέον, οι υποτελείς λαοί των Αζτέκων πλήρωναν τους φόρους τους σε κόκκους κακάο.
Από εκεί και πέρα, η διάδοση της χρήσης του κακάο στην Ευρώπη ήταν ζήτημα χρόνου, με έμφαση στην παρασκευή σοκολατούχων ροφημάτων. Το 1606, ο Ιταλός ταξιδιώτης Αντόνιο Καρλέτι έρχεται σε επαφή με τη σοκολάτα και την εισάγει σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Το 1615, η Άννα της Αυστρίας, πριγκίπισσα της Ισπανίας, παντρεύεται τον Λουδοβίκο ΙΓ’ της Γαλλίας και φέρνει μαζί της την τέχνη της σοκολατοποσίας στη γαλλική αυλή. Το ρόφημα παραμένει προνόμιο των ευγενών και όσων μπορούν να αντέξουν το κόστος της πολυτελούς αυτής απόλαυσης. Η νέα μόδα βρίσκει ενθουσιώδη αποδοχή και από τους Άγγλους, και έτσι, το 1657, ανοίγει στο Λονδίνο το πρώτο κατάστημα πώλησης σοκολάτας…από έναν Γάλλο.
Στο μεταξύ, οι γάμοι των βασιλικών οικογενειών συνεχίζονται αδιάκοπα. Βασιλείς ανεβαίνουν και κατεβαίνουν από το θρόνο, και άλλοι αλλάζουν τις έδρες τους. Το 1700, ο Κάρολος ΣΤ’ αποφασίζει να μεταφέρει την αυλή του από τη Μαδρίτη στη Βιέννη. Φυσικά, δεν σκέφτεται καν να εγκαταλείψει τη συνήθεια της σοκολατοποσίας. Έτσι, το σοκολατούχο ρόφημα καταφθάνει και στην Αυστρία, όπου ένας Γάλλος εξελίσσει περαιτέρω τη διαδικασία καβουρδίσματος των κόκκων κακάο, που φτάνουν στην Ευρώπη έπειτα από μακρινά και επικίνδυνα ταξίδια στις χώρες παραγωγής.
Αυτός ο τρόπος διάθεσης παραμένει σε μεγάλο βαθμό ίδιος μέχρι και σήμερα, καθώς οι ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες που απαιτούνται για την ανάπτυξη των κακαόδεντρων δεν ευνοούν την καλλιέργειά τους στην Ευρώπη. Έτσι, η καλλιέργεια περιορίζεται στις τροπικές χώρες, από τις οποίες εισάγονται οι κόκκοι κακάο για να μετατραπούν σε σοκολάτα.
Φτάνοντας στο 1753, το φυτό που έχει κατακτήσει τις καρδιές των ανθρώπων και αποφέρει μεγάλα κέρδη, δεν έχει ακόμα λάβει επίσημο επιστημονικό όνομα. Τότε είναι που ο Σουηδός βοτανολόγος Κάρολος Λινναίος το ονομάζει Theobroma Cacao — «τροφή των θεών».
Το 1765, η σοκολάτα κάνει το ντεμπούτο της στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν ένας έμπορος φέρνει σπόρους κακάο από τις Δυτικές Ινδίες στη Μασαχουσέτη και ιδρύει εκεί το πρώτο εργοστάσιο σοκολάτας στη χώρα, ανοίγοντας το δρόμο για τηνεξάπλωση της σοκολάτας στη Νέα Ήπειρο.
Γύρω στο 1795, ο Άγγλος Joseph Fry χρησιμοποιεί μια ατμομηχανή για να αλέσει τους σπόρους κακάο, σηματοδοτώντας την αρχή της παραγωγής σοκολάτας σε μεγάλη κλίμακα.
Το 1828, ο Ολλανδός Van Houten εφευρίσκει την πρέσα κακάο, η οποία επιτρέπει την πρώτη μέθοδο αποχωρισμού του βουτύρου κακάο από την κακαόμαζα. Αυτή η καινοτομία οδήγησε σε πτώση των τιμών και βελτίωση της ποιότητας της σοκολάτας, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζεται στην αγορά η σκόνη κακάο.
Το 1848, στη Γαλλία, ανοίγει το πρώτο κατάστημα πώλησης σοκολατινίων, το οποίο διαφημίζει τη χειροποίητη παραγωγή των σοκολατών του.
Το 1861, δημιουργείται το πρώτο κουτί για σοκολατάκια, σε σχήμα καρδιάς, για τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Το 1875, ο Ελβετός Daniel Peter παρασκευάζει την πρώτη σοκολάτα γάλακτος μετά από οκτώ χρόνια πειραματισμών και στη συνέχεια προωθεί την ιδέα του στην Ελβετική εταιρεία Nestlé.
Το 1897 καταγράφεται η πρώτη καταναλωτική έρευνα για τη σοκολάτα, με τους Βρετανούς να καταναλώνουν 18 εκατομμύρια κιλά, την υπόλοιπη Ευρώπη να καταναλώνει 50 εκατομμύρια κιλά και τις ΗΠΑ 13 εκατομμύρια κιλά.
Το 1904, στη Γαλλία παρασκευάζεται το πρώτο βιομηχανικό στιγμιαίο ρόφημα σοκολάτας.
Το 1910, ο Έλληνας μετανάστης Λεωνίδας Κεσδεκίδης ανοίγει το πρώτο του κατάστημα στις Βρυξέλλες. Τα σοκολατάκια Leonidas θα γίνουν διάσημα παγκοσμίως για την εξαιρετική τους ποιότητα.
Το 1942, στις ΗΠΑ κατασκευάζεται η πρώτη σοκολάτα χωρίς βούτυρο κακάο, η οποία σχεδιάστηκε για να έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και να καταναλώνεται εύκολα από τους στρατιώτες κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Τα συστατικά της σοκολάτας
Η σοκολάτα, εκτός από την απολαυστική γεύση της, παρέχει αρκετά χρήσιμα συστατικά για τον ανθρώπινο οργανισμό. Αν και δεν είναι απαραίτητη για τη διατροφή μας, μπορεί να προσφέρει οφέλη όταν καταναλώνεται με μέτρο. Αυτά τα συστατικά περιλαμβάνουν:
- Φλαβονοειδή: Αντιοξειδωτικές ουσίες που βρίσκονται στη σκόνη κακάο (δεν περιέχονται στη λευκή σοκολάτα)
- Βούτυρο κακάο: Λιπαρό εξαιρετικής ποιότητας, το οποίο χρησιμοποιείται επίσης στην κοσμετολογία ως βασικό συστατικό σε πολλές κρέμες
- Μαγνήσιο: Βοηθά στην ανάπλαση και ανάπτυξη των κυττάρων της επιδερμίδας και βελτιώνει τη διάθεση
- Καφεΐνη: Γνωστό διεγερτικό για τον οργανισμό.
- Θειοβρωμίνη: Βοηθά το νευρικό σύστημα και περιέχεται κυρίως στη σοκολάτα υγείας.
Ωστόσο, δεν πρέπει ποτέ να παραβλέπουμε την υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη της σοκολάτας, η οποία μπορεί να κυμαίνεται από 30% έως 50%, ανάλογα με τον τύπο της.
Τα πρόσωπα της σοκολάτας
Η κακαόμαζα αποτελεί την αρχική ύλη από την οποία ξεκινά η παραγωγή όλων των τύπων σοκολάτας. Είτε χρησιμοποιείται ως καθαρή κακαόμαζα, είτε ως σκόνη κακάο ή βούτυρο κακάο, αποτελεί τη βάση στην οποία προστίθενται τα υπόλοιπα συστατικά που καθορίζουν τα χαρακτηριστικά κάθε είδους σοκολάτας.
Η ζάχαρη και ο γαλακτωματοποιητής (συνήθως λεκιθίνη) είναι κοινά συστατικά σε όλες τις σοκολάτες. Το γάλα σε σκόνη χρησιμοποιείται στην παραγωγή σοκολάτας γάλακτος, ενώ στη λευκή σοκολάτα δεν περιέχεται καθόλου σκόνη κακάο. Επιπλέον, στις περισσότερες σοκολάτες προστίθεται βανίλια για να τους προσδώσει το χαρακτηριστικό της άρωμα.
Η γεύση και τα αρώματα της σοκολάτας που συναντάμε στην αγορά εξαρτώνται από το μίγμα των ποικιλιών κακάο που χρησιμοποιούνται, την προέλευση των κόκκων, την αλκαλοποίηση, δηλαδή τη σημαντική μείωση των επιπέδων ορισμένων φυτοχημικών ουσιών ή μη στη σκόνη κακάο, καθώς και από τη διαδικασία καβουρδίσματος που ακολουθεί ο κάθε παραγωγός. Επιπλέον, η προέλευση του γάλακτος σε σκόνη ή ο τρόπος αφυδάτωσής του μπορούν να επηρεάσουν τη γεύση του τελικού προϊόντος.
Για τον επαγγελματία χρήστη, η αναλογία σκόνης και βουτύρου κακάο στη σοκολάτα είναι εξαιρετικά σημαντική. Για παράδειγμα, όταν η περιεκτικότητα σε κακάο είναι 58%, αυτό αναφέρεται απλώς στο συνολικό ποσοστό των στερεών κακάο και όχι στις αναλογίες σκόνης και βουτύρου κακάο. Οι σοκολάτες που προορίζονται για την παραγωγή φορμαρισμένων σοκολατινίων και απαιτούν υψηλή ρευστότητα, θα πρέπει να περιέχουν μεγαλύτερη ποσότητα βουτύρου κακάο σε σχέση με τις σοκολάτες που χρησιμοποιούνται για άλλες εφαρμογές, όπως π.χ., για μους ή γλυκίσματα που χρειάζονται διαφορετική υφή.
Σήμερα, η σοκολάτα έχει εξελιχθεί σε μια από τις πιο αγαπημένες λιχουδιές παγκοσμίως. Κάθε Χριστούγεννα, τα ράφια των καταστημάτων γεμίζουν με σοκολατένιες δημιουργίες: χιονάνθρωπους, αστέρια, δέντρα και Άγιους Βασίληδες από σοκολάτα που κλέβουν τις καρδιές μικρών και μεγάλων. Η ζεστή σοκολάτα που πίνουμε τα κρύα βράδια του χειμώνα είναι η πιο γλυκιά συντροφιά καθώς κουκουλωμένοι διαβάζουμε κάποιο βιβλίο ή καθόμαστε δίπλα στο τζάκι, με το άρωμα της να γεμίζει το σπίτι.
Τώρα, λοιπόν, που πλησιάζουν οι γιορτές και ο αέρας γεμίζει σοκολατένια αρώματα, θυμηθείτε ότι κάθε μπουκιά κρύβει μέσα της αιώνες ιστορίας και περιπέτειας, που με το χρόνο ξετυλίχθηκαν, κάνοντάς τη σήμερα το λαμπερό και βελούδινο περιτύλιγμα που αγκαλιάζει και στολίζει κάθε γιορτινή μας στιγμή.
