Οι ανησυχίες και το ενδιαφέρον του σύγχρονου καταναλωτή για τη σωστή διατροφή, σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες απαιτήσεις από τη νομοθεσία, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για πληρέστερη ενημέρωση του καταναλωτή σχετικά με τα χαρακτηριστικά των προϊόντων που αγοράζει έτσι ώστε να κάνει με ασφάλεια τις επιλογές του.
Υποχρεωτικά και προαιρετικά στοιχεία επισήμανσης
Με την παρούσα νομοθεσία, ο πίνακας με τα διατροφικά στοιχεία στην ετικέτα του προϊόντος είναι προαιρετικός, εκτός και αν το προϊόν έχει εμπλουτιστεί ή εφόσον υπάρχει ισχυρισμός σχετικά με κάποια θρεπτική ουσία. Από τις 13 Δεκεμβρίου 2016, βάσει του Κανονισμού (ΕΕ) 1169/2011 για την επισήμανση των τροφίμων, η διατροφική δήλωση θα είναι πλέον υποχρεωτική για όλα τα τρόφιμα. Ο εν λόγω κανονισμός καθορίζει το περιεχόμενο της δήλωσης αυτής και ρυθμίζει τον τρόπο αναγραφής στην ετικέτα των διαθρεπτικών στοιχείων, τόσο των υποχρεωτικών όσο και των προαιρετικών. Δεν είναι όμως λίγες οι εταιρείες που έχουν ήδη εναρμονιστεί με την νέα νομοθεσία, στην προσπάθεια τους να ανταποκριθούν στις ανάγκες των καταναλωτών.
Τα στοιχεία που θα πρέπει να περιλαμβάνονται στον διατροφικό πίνακα είναι η ενεργειακή αξία, τα συνολικά λιπαρά, τα κορεσμένα λιπαρά, οι υδατάνθρακες, τα σάκχαρα, οι πρωτεΐνες και τα αλάτι.
Ενδείξεις που μπορείτε προαιρετικά να προσθέσετε είναι:
- Μονοακόρεστα, Πολυακόρεστα και trans Λιπαρά
- Πολυόλες και Άμυλο
- Εδώδιμες ίνες
- Βιταμίνες και ανόργανα συστατικά, εφόσον υπάρχουν σε σημαντικές ποσότητες, όπως αυτές καθορίζονται από τα σημεία 1&2, του μέρους Α, του παραρτήματος XIII, του Καν.(ΕΕ) 1169/2011.
Οι παραπάνω πληροφορίες πρέπει να παρουσιάζονται σε μορφή πίνακα και αφορούν 100g προϊόντος ή 100ml αν πρόκειται για υγρά. Προαιρετικά, οι πληροφορίες αυτές μπορεί να εκφράζονται και ανά μερίδα ή μονάδα κατανάλωσης, φτάνει να είναι εύκολα αναγνωρίσιμη από τον καταναλωτή.
Οι τιμές που αναγράφονται στον πίνακα πρέπει να είναι μέσες τιμές που να αντιπροσωπεύουν όσο το δυνατόν καλύτερα την ποσότητα της εν λόγω θρεπτικής ουσίας που περιέχεται στο συγκεκριμένο τρόφιμο και εκφράζει την ανοχή για τις εποχικές διακυμάνσεις, για τις καταναλωτικές συνήθειες καθώς και για άλλους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την πραγματική τιμή.
Από τα παραπάνω, είναι σαφές ότι μια μόνο εργαστηριακή μέτρηση για την κάθε παράμετρο δεν είναι αρκετή. Χρειάζονται περισσότερες μετρήσεις, ικανές να μας δώσουν σωστό στατιστικό αποτέλεσμα, καθώς και σωστά επιλεγμένα δείγματα, ώστε να ληφθούν υπ’ όψιν όλες οι πιθανές διακυμάνσεις.
Εναλλακτικά, οι δηλούμενες τιμές μπορεί να προκύπτουν από υπολογισμό με βάση τις γνωστές ή τις πραγματικές μέσες τιμές των συστατικών που χρησιμοποιήθηκαν ή με βάση γενικώς καθορισμένα και αποδεκτά δεδομένα.
Εκτός από τη μορφή έκφρασης ανά 100g. ή ανά 100ml., η ενεργειακή αξία και οι ποσότητες των θρεπτικών ουσιών που περιλαμβάνονται στη διατροφική δήλωση μπορούν να εκφράζονται, ανάλογα με την περίπτωση και ως ποσοστό των Προσλαμβανομένων Ποσοτήτων Αναφοράς σε σχέση με τη βάση ανά 100g. ή ανά 100ml. Στην περίπτωση αυτή δίπλα ακριβώς θα πρέπει αναγράφεται η ακόλουθη πρόσθετη δήλωση: «Προσλαμβανόμενη ποσότητα αναφοράς ενός μέσου ενήλικα (8400kJ/ 2000kcal)».
Παράδειγμα παρουσίασης της ενεργειακής αξίας και των θρεπτικών ουσιών ως ποσοστό της Προσλαμβανόμενης Ποσότητας Αναφοράς:
Κάθε μερίδα 30g. περιέχει
Ισχυρισμοί διατροφής και υγείας
Επιπλέον του παραπάνω πίνακα και εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις, στην ετικέτα του προϊόντος μπορούν να υπάρχουν Ισχυρισμοί Διατροφής και Υγείας.
Είναι φράσεις όπως «με χαμηλά λιπαρά», «πηγή πρωτεϊνών», «με μειωμένες θερμίδες», «το ασβέστιο απαιτείται για τη διατήρηση της φυσιολογικής κατάστασης των οστών», «η βιταμίνη Α συμβάλλει στη διατήρηση της κατάστασης του δέρματος». Οι φράσεις αυτές μπορούν να δώσουν προστιθέμενη αξία στο προϊόν, ενώ παρέχουν στον καταναλωτή χρήσιμες γνώσεις για τα προϊόντα που αγοράζει. Όμως, δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυθαίρετα. Το νομοθετικό πλαίσιο για τη χρήση ισχυρισμών διατροφής και υγείας στα τρόφιμα καθορίζεται από τον Κανονισμό 1924/2006 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ποιος είναι ο ρόλος της διατροφικής επισήμανσης
Οι διατροφικές πληροφορίες στις ετικέτες των προϊόντων είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τη δημόσια υγεία που προάγει μια πιο ισορροπημένη διατροφή. Οι πληροφορίες που παρέχονται βοηθάνε τον καταναλωτή να κατανοήσει καλύτερα την θρεπτική αξία των τροφίμων, ώστε να κάνει πιο υγιεινές επιλογές. Ειδικά για ανθρώπους που ακολουθούν συγκεκριμένο διαιτολόγιο, για λόγους υγείας ή άλλους, η διατροφική δήλωση στις ετικέτες των προϊόντων, τους δίνει την δυνατότητα να επιλέγουν τα κατάλληλα τρόφιμα.
Από την πλευρά των παραγωγών, η απαίτηση για διατροφική δήλωση στην ετικέτα των προϊόντων, τους ενθαρρύνει να βελτιώσουν το διατροφικό προφίλ των προϊόντων τους, αξιοποιώντας τες για τη διαμόρφωση κατάλληλων στρατηγικών μάρκετινγκ, προκειμένου να προσελκύσουν δυνητικούς πελάτες – καταναλωτές. Έτσι, οδηγούμαστε σε μια κατάσταση προς όφελος τόσο των καταναλωτών, όσο και των παραγωγών.
