Η θερμική καταπόνηση των εργαζομένων αποτελεί ένα θέμα που απασχολεί όλους τους κλάδους δραστηριότητας, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, όπου κυριαρχούν υψηλές θερμοκρασίες. Σε χώρους όμως όπως τα αρτοποιεία, όπου υπάρχει επιπλέον θερμική καταπόνηση εξαιτίας της φύσης της εργασίας, είναι σημαντικό να δοθεί προτεραιότητα στη λήψη προληπτικών μέτρων.
Γράφουν οι
Γιώργος Σκρουμπέλος, Δρ Μηχανολόγος Μηχανικός,
Γενικός Διευθυντής RMS ΕΞΥΠΠ
Πρόεδρος Επιτροπής Υγείας & Ασφάλειας του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Εταιρειών Συντήρησης
Σύμβουλος Α&Υ
Μαργαρίτα Βατίστα, Χημικός ΜSc
Υπεύθυνη Τμήματος Μετρήσεων RMS ΕΞΥΠΠ
Η μη επίτευξη θερμικής ισορροπίας σε δυσμενές θερμικό εργασιακό περιβάλλον, με την εξάντληση και κόπωση που προκαλεί στους φυσιολογικούς μηχανισμούς θερμορύθμισης του οργανισμού, έχει επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζόμενων. Συμβάλλει όχι μόνο στην εμφάνιση συγκεκριμένων επαγγελματικών νοσημάτων, αλλά επίσης περιορίζει σημαντικά και την ικανότητα του εργαζόμενου να αντιδράσει σωστά στα εξωτερικά ερεθίσματα ή να παρακολουθήσει σύνθετες εργασιακές διαδικασίες, με αποτέλεσμα, εκτός από τη μειωμένη απόδοση, να δημιουργούνται εκείνες οι προϋποθέσεις που οδηγούν στα εργατικά ατυχήματα.
Η παρατεταμένη ή μεγάλη θερμική καταπόνηση του οργανισμού, από την επαγγελματική έκθεση σε θερμό περιβάλλον, μπορεί να προκαλέσει διάφορες παθολογικές καταστάσεις, οι οποίες οφείλονται είτε στην εξασθένιση της θερμορύθμισης, είτε στις διαταραχές βοηθητικών μηχανισμών αυτής, είτε ακόμη στις λειτουργικές αλλοιώσεις των οργάνων που συμμετέχουν. Παραδείγματα αυτών των καταστάσεων είναι η θερμοπληξία, η υπερπυρεξία, η θερμική συγκοπή, οι διαταραχές του υδρο-ηλεκτρολυτικού ισοζυγίου αλλά και οι διαταραχές του δέρματος και των ιδρωτοποιών αδένων, όπως τα εγκαύματα και τα εξανθήματα από τη θερμότητα.
| Ένταση εργασίας | Κατώτερη τιμή ανάληψης δράσης (°C ΘΥΒΜΑΣ) | Ανώτερη τιμή ανάληψης δράσης (°C ΘΥΒΜΑΣ) |
| Ήπια | 30,8°C | 32,3°C |
| Μέτρια | 28,2°C | 31,3°C |
| Υψηλή | 27,6°C | 30,5°C |
| Πολύ υψηλή | 27,9°C | 29,8°C |
Είναι απαραίτητο λοιπόν, σε κάθε εγκατάσταση, να προσδιορίζονται οι εργασίες και οι χώροι όπου υπάρχει θερμική καταπόνηση των εργαζομένων και να εκπονείται μελέτη εκτίμησης των κινδύνων, με ταυτόχρονο προσδιορισμό των κατάλληλων τεχνικών και οργανωτικών μέτρων προστασίας. Επίσης, θα πρέπει οι εργαζόμενοι να ενημερώνονται και να τους παρέχονται τα κατάλληλα Μέσα Ατομικής Προστασίας, ενώ είναι σημαντική και η οργάνωση κατάλληλης υποδομής για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης.
Για την ορθή εκτίμηση του θερμικού περιβάλλοντος στους εργασιακούς χώρους και της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων, χρησιμοποιείται ο βιοκλιματικός δείκτης WBGT – Δείκτης Θερμοκρασίας υγρού – σφαιρικού θερμομέτρου (wet bulb globe temperature), ο οποίος αποδίδεται στα ελληνικά ως ΘΥΒΜΑΣ.
Ο WBGT/ ΘΥΒΜΑΣ προσδιορίζεται με τη χρήση ειδικών οργάνων μέτρησης που περιλαμβάνουν και τα τρία ήδη θερμομέτρων (υγρού βολβού, ξηρού βολβού και μαύρης σφαίρας) και ανάλογα με τη μετρούμενη τιμή του και για εργαζόμενους που φέρουν τυπικό ρουχισμό εργασίας ενός επιπέδου, καθορίζονται οι κατανομές χρόνου εργασίας και ανάπαυσης, όπως επίσης η κατώτερη και η ανώτερη τιμή ανάληψης δράσης. Για τον καθορισμό όμως της πραγματικής θερμικής έκθεσης του εργαζόμενου, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η ένταση και ο μεταβολικός ρυθμός ανάλογα με τη δραστηριότητα που εκτελεί, όπως επίσης και ο ρουχισμός ή τα Μέσα Ατομικής Προστασίας που χρησιμοποιεί (Εγκύκλιος 56163/15-06-2022 του Υπουργείου Εργασίας).
Στη συνέχεια αναφέρονται ενδεικτικά κάποιες από τις σημαντικότερες προληπτικές ενέργειες που πρέπει να λαμβάνονται κατά την εργασία σε θερμό περιβάλλον.
- Σύνταξη σχεδίου αντιμετώπισης της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων, στο οποίο πρέπει να περιλαμβάνονται οργανωτικά και τεχνικά μέτρα με στόχο τη μείωση της.
- Λήψη ειδικών μέτρων για εργαζόμενους που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου π.χ. καρδιοπαθείς, πνευμονοπαθείς, εγκύους.
- Δημιουργία διαλειμμάτων κατάλληλης διάρκειας, για τη μείωση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων.
- Διαμόρφωση κατάλληλων κλιματισμένων χώρων, κυλικείων ή άλλων, για την ανάπαυση των εργαζομένων.
- Χορήγηση και χρήση από τους εργαζόμενους κατάλληλου καλύμματος κεφαλής και αυχένα, το υλικό του οποίου να επιτρέπει καλό αερισμό και άλλων προστατευτικών μέσων του δέρματος πχ αντηλιακών κρεμών.
- Χρήση ελαφρύ, άνετου και ανοιχτόχρωμου ρουχισμού, κατασκευασμένου από πορώδες υλικό που να διευκολύνει τον αερισμό του σώματος και την εξάτμιση του ιδρώτα.
- Διάθεση στους εργαζόμενους πόσιμου δροσερού νερού (10-15°C).
- Προγραμματισμός των εργασιών που καταπονούν θερμικά, εκτός θερμοκρασιακών αιχμών.
- Σε περίπτωση καύσωνα, αποφυγή των υπαίθριων εργασιών, των εργασιών που καταπονούν θερμικά τους εργαζόμενους και γενικότερα όλων των βαρέων εργασιών μεταξύ 12:00 και 16:00.
- Επαρκής γενικός εξαερισμός με εγκατάσταση ανεμιστήρων στα ψηλά σημεία των αιθουσών και αερισμός ζωνών εργασίας με φυγοκεντρικούς ανεμιστήρες.
- Επαρκής ανανέωση του αέρα των εργασιακών χώρων με προσαγωγή νωπού αέρα (μη κλιματισμένου) και σύγχρονη απαγωγή του αέρα του χώρου εργασίας.
- Απαγωγή των ρύπων και του θερμού αέρα στο πλησιέστερο δυνατό σημείο προς την πηγή δημιουργίας τους.
- Ύπαρξη και λειτουργία κλιματιστικών στους χώρους εργασίας, εφόσον είναι εφικτό και αεροκουρτίνας ψυχρού αέρα σε μεγάλα ανοίγματα.
- Θερμομόνωση, βάψιμο με λευκό, βρέξιμο της πλάκας ή της στέγης του κτιρίου.
- Κατασκευή σκιάστρων και τοποθέτηση αδιαφανών ή ανακλαστικών υαλοπινάκων.
- Μόνωση των θερμών επιφανειών και αποκλεισμός με θερμομονωτικά χωρίσματα των πηγών θερμότητας και απαγωγή της θερμότητας προς τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο.
- Εκπαίδευση των εργαζομένων στις πρώτες βοήθειες για την αντιμετώπιση παθολογικών διαταραχών λόγω καύσωνα.
