Ιστορία
Η ανάγκη για προϊόντα ελεύθερα γλουτένης ή gluten free, όπως έχουμε συνηθίσει να τα βλέπουμε γύρω μας πλέον, γίνεται διαρκώς μεγαλύτερη. Όλο και περισσότεροι καταναλωτές διαπιστώνουν ότι πάσχουν οι ίδιοι ή κάποιος συγγενής τους, συνήθως παιδιά, από κοιλιοκάκη. Τι είναι όμως η κοιλιοκάκη, πώς εμφανίστηκε και πώς πλήθυναν τα περιστατικά τα τελευταία χρόνια;
Όσο κι αν μας φαίνεται παράξενο η κοιλιοκάκη περιγράφεται για πρώτη φορά γύρω στα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα από τον Αρεταίο, Έλληνα γιατρό από την Καππαδοκία που δίνει μάλιστα και τον ορισμό της ασθένειας: «Πρόκειται για άτομα που το στομάχι τους δεν μπορεί να συγκρατήσει την τροφή και την μεταφέρει αχώνευτη και σκληρή με αποτέλεσμα το σώμα τους να μην απορροφά τις θρεπτικές ουσίες». Επιπλέον, ο Αρεταίος χρησιμοποιεί την λέξη «κοιλιακός» που αρχικά σήμαινε το άτομο που υποφέρει από πόνους στην κοιλιά και μετά από αντιδάνεια της λέξης μεταξύ λατινικών και άλλων γλωσσών, καταλήγουμε στην κοιλιοκάκη.
Σημαντικά βήματα για τη θεραπεία ή την πρόληψη της ασθένειας γίνεται από τον Ολλανδό παιδίατρο Dicke, ο οποίος εντοπίζει τη βελτίωση της κατάστασης ατόμων που πάσχουν όταν αφαιρούνταν από το διαιτολόγιό τους αλεύρια από σιτάρι, σίκαλη και βρώμη και αντικαθιστούνταν από άμυλο σιταριού ή καλαμποκιού, καλαμποκάλευρο ή ρυζάλευρο. Έτσι, ξεκινάει το 1950 η δίαιτα χωρίς γλουτένη ως βάση για την θεραπεία της κοιλιοκάκης.
Τι είναι η κοιλιοκάκη;
Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση διαταραχή του λεπτού εντέρου, που εμφανίζεται σε άτομα όλων των ηλικιών, από τη μέση βρεφική ηλικία που έχουν γενετική προδιάθεση. Προκαλείται από δυσανεξία στη γλουτένη, μία πρωτεΐνη που περιέχεται στο σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη. Για την ακρίβεια, η γλουτένη αποτελείται από τις πρωτεΐνες γλοιαδίνη και γλουτελίνη, με την γλοιαδίνη να είναι εκείνη η οποία προκαλεί αλλοιώσεις στον βλεννογόνο του λεπτού εντέρου εμποδίζοντας τη φυσιολογική πέψη και απορρόφηση του φαγητού.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή των πασχόντων αλλά εκτιμάται ότι τουλάχιστον 1.500 άτομα διαφόρων ηλικιών έχουν διαγνωσθεί με κοιλιοκάκη. Επίσης, δεν έχει γίνει κάποια επίσημη έρευνα για να ξέρουμε τον αριθμό των ατόμων που πάσχουν χωρίς να το γνωρίζουν, αλλά με απλή αναγωγή της παθολογίας της ασθένειας στην Ευρώπη και την αναλογία 1 ανά 100, υπολογίζεται ότι θα πρέπει να υπάρχουν περίπου 100.000 άτομα. Από αυτά αρκετά δεν έχουν διαγνωσθεί, δηλαδή δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από κοιλιοκάκη και κινδυνεύουν να αναπτύξουν σοβαρότερα θέματα υγείας.
Προσαρμογή διαιτολογίου
Το να αλλάξει κανείς τη διατροφή του και να εφαρμόσει ένα διαιτολόγιο ελεύθερο γλουτένης δεν είναι κάτι εύκολο, αφού βασικά συστατικά που χρησιμοποιούνται, είτε αυτούσια στη διατροφή, είτε συμμετέχουν σε συνταγές, πρέπει να αφαιρεθούν και να αντικατασταθούν, όπου αυτό είναι εφικτό, με άλλα. Τα τελευταία χρόνια η γκάμα προϊόντων gluten free εμπλουτίζεται διαρκώς σε όλο και περισσότερους τομείς κάτι που δίνει αρκετές επιλογές στους ενδιαφερόμενους.
Για να οριστεί ένα τρόφιμο που περιέχει συστατικά από τα δημητριακά που προκαλούν το πρόβλημα ως «ελεύθερο γλουτένης» θα πρέπει να περιέχει λιγότερο από 200 ppm (parts per million = μέρη ανά εκατομμύριο) γλουτένης, πχ. 200mg γλουτένης ανά 1000gr τροφής. Για τρόφιμα που περιέχουν συστατικά από πρώτες ύλες που δεν περιέχουν από την φύση τους προλαμίνες, το όριο είναι 20 ppm.
Στην προσπάθεια να αντικατασταθεί το άλευρο σίτου από τα προϊόντα, πρωτεύοντα ρόλο παίζουν άλευρα που δεν περιέχουν γλουτένη. Το άλευρο ρυζιού είναι πλούσιο σε άμυλο και θρεπτικά συστατικά, έχει υψηλή βιολογική αξία σε σύγκριση με άλλα και δεν περιέχει γλουτένη. Επίσης, το άλευρο αραβοσίτου δεν περιέχει γλουτένη και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε προϊόντα αρτοποιΐας.
Επίσης, η βρώμη, που είναι φυσικά χωρίς γλουτένη, έχει μια ξεχωριστή θέση στην κατηγορία αυτή και όλο και περισσότερα στοιχεία στηρίζουν την χρήση της ως υποκατάστατο διαφόρων συστατικών. Έρευνα απέδειξε ότι η κατανάλωση 46,5 – 49,9 γραμμαρίων βρώμης ημερησίως για 6-12 μήνες δεν επανεμφανίζει την νόσο. Πολλές μάρκες βρώμης όμως μπορεί να περιέχουν ίχνη γλουτένης, καλό είναι λοιπόν να αναζητήσετε βρώμη που φέρει την ένδειξη: πιστοποιημένη χωρίς γλουτένη. Επίσης, ένα μικρό ποσοστό ατόμων με κοιλιοκάκη μπορεί να είναι ευαίσθητο στην αβενίνη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στη βρώμη. Άρα, όσοι θέλουν να καταναλώνουν βρώμη θα πρέπει να βρίσκονται σε στενή κλινική παρακολούθηση.
Προϊόντα αρτοποιίας χωρίς γλουτένη
Η απουσία γλουτένης αποτελεί τεχνολογική πρόκληση για τη βιομηχανία αρτοποιίας. Το ρυζάλευρο και το καλαμπόκι, που χρησιμοποιούνται στην ανάπτυξη αυτών των προϊόντων, δεν περιέχουν πρωτεΐνες που να έχουν ανάλογες ιδιότητες με αυτές της γλουτένης και ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατός ο σχηματισμός πλέγματος πρωτεϊνών που θα μπορέσει να δώσει στο αρτοσκεύασμα τις συνήθεις ιδιότητές του. Άρα, το ζυμάρι δεν μπορεί να συγκρατήσει τα αέρια που παράγονται από την δράση της μαγιάς χωρίς βοήθεια από πρόσθετα που θα βελτιώσουν, όσο αυτό είναι δυνατόν, την δομή του ζυμαριού. Κόμμεα, όπως το κόμμι γκουάρ ή το κόμμι ξανθάνης, γαλακτωματοποιητές, τροποποιημένα άμυλα, πηκτίνες, αλβουμίνη αυγού, γάλα σε σκόνη, άμυλο πατάτας, άμυλο και άλευρο αραβοσίτου, χρησιμοποιούνται για να βελτιώσουν την ποιότητα του τελικού παρασκευάσματος.
Τα πράγματα γίνονται λίγο ευκολότερα στην περίπτωση των παρασκευασμάτων που διογκώνονται με χημικό τρόπο (baking powder) και η γλουτένη δεν έχει την ίδια σημασία στον σχηματισμό δομής. Τα κέικ για παράδειγμα, περιέχουν τόσο σάκχαρα όσο και λιπαρά σε μεγάλες ποσότητες και η δομή τους οφείλεται κυρίως στην ζελατινοποίηση του αμύλου κατά το ψήσιμο που έχει την δυνατότητα να εγκλωβίσει και να συγκρατήσει τα παραγόμενα αέρια. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η υφή του κέικ θα είναι ίδια με εκείνη ενός κανονικού κέικ, πόσο μάλλον η διατηρησιμότητα που και αυτή θα είναι μειωμένη.
Προσαρμογή στη νέα κατάσταση
Όπως οτιδήποτε νέο, χρειάζεται χρόνος για να προσαρμοστεί κανείς στη δίαιτα χωρίς γλουτένη. Είναι απολύτως φυσιολογικό το να μας στενοχωρεί η στέρηση τροφίμων που αγαπήσαμε και συνηθίσαμε, όπως και το να πρέπει να ξεχάσουμε τις παλιές διατροφικές συνήθειες. Αυτό που μπορεί να κάνει κανείς είναι να επικεντρωθεί στα τρόφιμα που μπορεί να καταναλώσει. Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά είναι νόστιμα και υγιεινά. Τα φρέσκα πουλερικά, τα ψάρια, το κρέας, οι ξηροί καρποί (καθαροί, χωρίς προσμίξεις και επικαλύψεις) και τα όσπρια παρέχουν πρωτεΐνες και είναι εγγενώς χωρίς γλουτένη. Τα περισσότερα γαλακτοκομικά τρόφιμα μπορούν επίσης να συνεχίσουν να αποτελούν μέρος του διαιτολογίου.
Μόλυνση κατά την προετοιμασία τροφίμων
Είναι επιτακτική ανάγκη κατά την προετοιμασία τροφίμων χωρίς γλουτένη να αποφευχθεί η διασταυρούμενη μόλυνση με τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη. Η μόλυνση μπορεί να συμβεί εάν τα τρόφιμα παρασκευάζονται σε κοινές επιφάνειες ή με σκεύη που δεν καθαρίζονται καλά μετά την προετοιμασία τροφίμων που περιέχουν γλουτένη. Η χρήση εξοπλισμού που είναι δύσκολο να καθαριστεί τόσο για τρόφιμα χωρίς γλουτένη όσο και για τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη αποτελεί σημαντική πηγή μόλυνσης. Οι φρυγανιέρες, τα σουρωτήρια και τα κόσκινα αλεύρου θα πρέπει να υπάρχουν εις διπλούν και να φυλάσσονται ξεχωριστά. Τα τηγανητά τρόφιμα μαγειρεμένα σε λάδι που χρησιμοποιείται και για το μαγείρεμα παναρισμένων προϊόντων πρέπει να αποφεύγεται. Τα καρυκεύματα που χρησιμοποιούμε μπορεί, όσο κι αν φαίνεται απίθανο, να περιέχουν γλουτένη: σάλτσα σόγιας, σάλτσα μπάρμπεκιου, σάλτσες σαλάτας, μαρινάδες, σάλτσες κρέμας, μίγματα μπαχαρικών, ξίδι βύνης, κέτσαπ, έτοιμη μαγιονέζα, μουστάρδα κλπ. Είναι αναγκαία συνθήκη το να διαβάζει κανείς προσεκτικά τις ετικέτες των προϊόντων που προμηθεύεται. Μια άλλη λεπτομέρεια που αφορά τα καρυκεύματα επάλειψης αφορά το μαχαίρι επάλειψης. Όταν ένα μαχαίρι βυθίζεται σε ένα καρύκευμα όπως μουστάρδα, μαγιονέζα, μαρμελάδα, φυστικοβούτυρο ή μαργαρίνη και επίσης χρησιμοποιείται για την επάλειψη σε κάποιο αρτοσκεύασμα, το καρύκευμα μολύνεται με ψίχουλα και δεν είναι ασφαλές για κατανάλωση από άτομα που δεν μπορούν να ανεχθούν τη γλουτένη. Τα δοχεία και οι περιέκτες αλεύρου θα πρέπει να κλείνονται καλά γιατί το αλεύρι σίτου μπορεί να παραμείνει στον αέρα για πολλές ώρες σε ένα αρτοποιείο ή στο σπίτι και να μολύνει εκτεθειμένες επιφάνειες προετοιμασίας και σκεύη ή ακάλυπτα προϊόντα χωρίς γλουτένη.
Για να αποφευχθεί η διασταυρουμένη μόλυνση
- Αποθηκεύστε όλα τα προϊόντα χωρίς γλουτένη ξεχωριστά. Έχετε ξεχωριστό ντουλάπι και δοχεία για προϊόντα χωρίς γλουτένη. Ή αποθηκεύστε τρόφιμα χωρίς γλουτένη στα επάνω ράφια και τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη στα χαμηλότερα ράφια.
- Χρησιμοποιήστε καθαρό εξοπλισμό για την παρασκευή τροφίμων χωρίς γλουτένη. Καθαρίστε κατσαρόλες, τηγάνια, σουρωτήρια, σκεύη, επιφάνειες κοπής και πάγκους με σαπούνι και νερό πριν από τη χρήση.
- Χρησιμοποιήστε ξεχωριστά εργαλεία κουζίνας ή εξοπλισμό, όπως τοστιέρες, που δεν μπορούν να καθαριστούν μετά τη χρήση με σαπούνι και νερό. Οι σακούλες τροφίμων μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου διασταυρούμενης μόλυνσης.
- Προετοιμάστε και μαγειρέψτε τρόφιμα χωρίς γλουτένη ξεχωριστά από τα κανονικά τρόφιμα. Τα γυάλινα ή μεταλλικά πιάτα είναι τα καλύτερα. Πορώδεις ή πέτρινες επιφάνειες μπορεί να μολύνουν τα τρόφιμα χωρίς γλουτένη.
- Χρησιμοποιήστε ξεχωριστά δοχεία καρυκευμάτων. Έχετε ξεχωριστά δοχεία για αντικείμενα όπως μαργαρίνη, μαρμελάδα, φυστικοβούτυρο, μέλι, νοστιμιά ή μαγιονέζα. Τα μπουκάλια συμπίεσης μπορεί να είναι ευκολότερα εάν είναι διαθέσιμα.
- Εάν χρησιμοποιείτε φούρνο μεταφοράς, απενεργοποιήστε τον ανεμιστήρα για να αποφύγετε τη διασταυρούμενη μόλυνση
Συμβουλές για τα ψώνια σας
- Διαβάστε την ετικέτα κάθε φορά που αγοράζετε ένα προϊόν. Τα συστατικά μπορούν να αλλάξουν από καιρό σε καιρό ακόμη και με το ίδιο προϊόν διατροφής.
- Επικοινωνήστε με τον κατασκευαστή για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την υποβολή ερωτήσεων.
- Χρησιμοποιείτε μόνο προϊόντα που περιέχουν συστατικά που επιτρέπονται σε δίαιτα χωρίς γλουτένη.
- Να είστε προσεκτικοί με τα τρόφιμα deli. Τα μη συσκευασμένα κρέατα που πρέπει να τεμαχιστούν, οι σαλάτες που μπορεί να έχουν κοινή σέσουλα ή τα ψητά κοτόπουλα κινδυνεύουν από διασταυρούμενη μόλυνση.
- Αποφύγετε τους κάδους χύμα τροφίμων. Τα τρόφιμα που φέρουν την ένδειξη “χωρίς γλουτένη” μπορούν να αποθηκευτούν σε κάδους που χρησιμοποιήθηκαν πριν για τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη. Οι υπάλληλοι μπορεί να χρησιμοποιήσουν την ίδια σέσουλα για όλα τα είδη τροφίμων.
Ο πίνακας που ακολουθεί έχει μόνον ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί οδηγό διατροφής. Τα προϊόντα που αναφέρονται σε αυτόν μπορεί να αλλάζουν σύνθεση αναλόγως περιοχής. Θα πρέπει να διαβάζετε προσεκτικά τις ετικέτες των τροφίμων και πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας.
| Επιτρεπόμενα τρόφιμα | Τρόφιμα προς αποφυγή |
| Σιτηρά & Άμυλα | |
| Ταπιόκα, σόγιας, πατάτα, αλεύρια αραρούτης (μαραντία), φαγόπυρο, κινόα, αμάραντος, κεχρί, λινάρι | Αλεύρι σίτου, αλεύρι ολικής αλέσεως, λευκό αλεύρι, εμπλουτισμένο αλεύρι, αλεύρι που φουσκώνει μόνο του, σκληρό αλεύρι, σιμιγδάλι, φύτρο σιταριού, πίτουρο, πλιγούρι (tabbouleh), Καμούτ, Κουσκούς, όλυρα, Ντίνκελ |
| Ρύζι, διογκωμένο ρύζι, κρέμα ρυζιού, άγριο ρύζι. | Αλεύρι σίκαλης, Ψωμί σικάλεως |
| Καλαμπόκι, μη αρωματισμένο ποπ κορν, καλαμποκάλευρο, xονδραλεσμένος καλαμπόκι, άμυλο καλαμποκιού | Αλεύρι κριθαριού, πλιγούρι κριθαριού, νιφάδες κριθαριού |
| Μπορεί να επιτρέπεται η καθαρή βρώμη χωρίς γλουτένη: μιλήστε με τον γιατρό σας | Αλεύρι βρώμης, πλιγούρι βρώμης, ίνες βρώμης, πίτουρο βρώμης (αναλυτικά παραπάνω) |
| Έτοιμα προς κατανάλωση δημητριακά από επιτρεπόμενους κόκκους. Ζυμαρικά και προϊόντα ψωμιού χωρίς γλουτένη. | Ζυμαρικά, μακαρόνια, λαζάνια, σπαγγέτι, noodles. Λουκουμάδες, ψωμί, σφολιατοειδή, κέικ, κράκερ, μάφιν, μπισκότα, παξιμάδια, βάφλες, τηγανίτες, ντόνατς, κουλούρια |
| Ποτά & Αφεψήματα | |
| Φρέσκος καφές (χωρίς προσθήκη αρωμάτων ή κόκκων), τσάγια διαφόρων ειδών χωρίς απαγορευμένους κόκκους | Στιγμιαίος καφές, στιγμιαίο τσάι, μερικά αφεψήματα βοτάνων, στιγμιαίο κακάο με προσθήκη κόκκων |
| Γάλα, σοκολατούχο γάλα παρασκευασμένο με κακάο, 100% χυμούς φρούτων, σόδα (ελέγξτε τις ετικέτες) | βυνοποιημένο γάλα, Οβαλτίνη, σοκολάτα ή αρωματισμένο γάλα με προσθήκη δημητριακών. Ρύζι ή ποτά σόγιας που χρησιμοποιούν ένζυμα κριθαριού |
| Κρασί, αποσταγμένες αλκοόλες και cordials (ελέγξτε τις ετικέτες για συντηρητικά και βαφές), | Ποτά με αρωματικές ουσίες άγνωστης σύνθεσης ή εκείνα που περιέχουν σπόρους δημητριακών ή βύνη. |
| Μπύρες χωρίς γλουτένη | Μπύρα, μπύρες λάγκερ, ποτά με βάση το κρασί που περιέχουν βύνες |
| Σούπες & Μαγειρευτά | |
| Σπιτικός ζωμός, κύβοι ζωμού χωρίς γλουτένη, σούπες φτιαγμένες με ρύζι ή ζυμαρικά χωρίς γλουτένη και ζωμό χωρίς γλουτένη, κρεμώδεις σούπες που περιέχουν κρέμα γάλακτος, άμυλο καλαμποκιού, αλεύρι πατάτας ή άλλα επιτρεπόμενα ειδικά αλεύρια. | Παραδοσιακοί ζωμοί με αλεύρι. Κρεμώδεις σούπες που περιέχουν αλεύρι, σούπες με απαγορευμένους σπόρους δημητριακών ή πυκνωτικά |
| Σπιτικά ή παρασκευασμένα μακαρόνια χωρίς γλουτένη χωρίς σάλτσες που περιέχουν αλεύρι. Ογκρατέν φτιαγμένο μόνο με κρέμα γάλακτος (χωρίς αλεύρι ή απαγορευμένα πυκνωτικά) | Μακαρόνια και τυρί, γκρατέν και μαγειρευτά σε σάλτσα με αλεύρι (roux). Πιάτα σερβιρισμένα με σάλτσες gravy, μπεσαμέλ, βελουτέ ή espagnole |
| Λιπαρά & Έλαια | |
| Βούτυρο, έλαια (ελέγξτε την ετικέτα για έλαιο φύτρου σιταριού ή οποιαδήποτε άγνωστη πηγή ελαίου), λαρδί; τα περισσότερα φυτικά λίπη και μαργαρίνες (ελέγξτε τις ετικέτες). Τρόφιμα τηγανισμένα σε μη μολυσμένα έλαια που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ήδη με προϊόντα παναρισμένα με απαγορευμένα άλευρα | Έλαιο φύτρου σιταριού. Μαργαρίνες και αλείμματα για επάλειψη που παρασκευάζονται με απαγορευμένους σταθεροποιητές. Ολέστρα, τα περισσότερα τηγανητά και παναρισμένα τρόφιμα |
| Καθαρή μαγιονέζα (και άλλες σάλτσες σαλάτας που είναι δεμένες με αυγό, άμυλο αραβοσίτου ή επιτρεπόμενα ειδικά αλεύρια). Σπιτικές σάλτσες σαλάτας με αποσταγμένο ξύδι | Μαγιονέζα χαμηλών θερμίδων φτιαγμένη με απαγορευμένα πυκνωτικά δημητριακών. Εμπορικές σάλτσες σαλάτας που περιέχουν αλεύρι σίτου. |
| Κρέμα γάλακτος. Μπέικον, έλαια από ξηρούς καρπούς, ελιές; φυστικοβούτυρο; αβοκάντο; ξινή κρέμα και τυρί κρέμα (ελέγξτε τις ετικέτες) | Σάλτσες φτιαγμένες με ξύδι βύνης. Σάλτσες, μπεσαμέλ, βελουτέ, σάλτσες espagnole ή άλλες σάλτσες δεμένες με αλεύρι (χρησιμοποιώντας roux), ξινές κρέμες χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, τυρί κρέμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και οποιαδήποτε άλλα προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά που παρασκευάζονται με απαγορευμένα συστατικά |
| Καρυκεύματα & Γλυκαντικά | |
| Αγνά μπαχαρικά και βότανα, αλάτι, όξινο γλουταμινικό νάτριο | Μαρινάδες, μείγματα καρυκευμάτων και ντιπ, μερικά αλεσμένα μπαχαρικά και σκόνες κάρυ που περιέχουν απαγορευμένα συστατικά. Κύβοι ζωμού, αρωματική βύνη, ζύμη ζυθοποιίας |
| Ζάχαρη, μελάσα, μέλι, ζελέ, μαρμελάδα, σιρόπι καλαμποκιού, σιρόπι σφενδάμου, απομίμηση ή καθαρό εκχύλισμα βανίλιας | Σιρόπι βύνης, σιρόπι καστανού ρυζιού, εκχύλισμα βύνης |
| Καθαρό κακάο, σοκολάτα, καρύδα, marshmallows και καραμέλες από επιτρεπόμενους κόκκους | Καραμέλες και άλλα γλυκίσματα που περιέχουν απαγορευμένα συστατικά ή είναι άγνωστης σύνθεσης |
| Κέτσαπ, μουστάρδα, Τουρσιά, σάλτσες relish, χρένο, σάλτσες κρεατικών που δεν παρασκευάζονται με απαγορευμένα συστατικά. Σάλτσα σόγιας χωρίς γλουτένη | Σάλτσα σόγιας, σάλτσα τεριγιάκι. Έτοιμες σάλτσες και καρυκεύματα που περιέχουν απαγορευμένα συστατικά |
| Αποσταγμένο ρύζι, κρασί ή μηλόξυδο | Ξύδι βύνης, ξύδια επεξεργασμένα με απαγορευμένα συστατικά |
| Γαλακτοκομικά | |
| Γάλα: πλήρες, χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, αποκορυφωμένο, νωπό, σε σκόνη ή εβαπορέ. Αρωματισμένα γάλατα (ελέγξτε τις ετικέτες) | Αρωματισμένα γάλατα που παρασκευάζονται με απαγορευμένα συστατικά. Γαλακτοκομικά προϊόντα που περιέχουν βύνη. |
| Απλό γιαούρτι και κεφίρ. Αρωματισμένο γιαούρτι και κεφίρ (ελέγξτε τις ετικέτες) | Αρωματισμένα επιδόρπια γιαουρτιού (ελέξτε τις ετικέτες) |
| Όλα τα παλαιωμένα σκληρά τυριά (τσένταρ, παρμεζάνα, ελβετικά κ.λπ.). Τυρί cottage (ελέγξτε τις ετικέτες) | Τρόφιμα τυριού και επάλειψη τυριού που παρασκευάζονται με απαγορευμένα συστατικά. Τυρί ροκφόρ φτιαγμένο με καλλιέργεια από ψωμί |
| Φρούτα & Λαχανικά | |
| Νωπά, κατεψυγμένα, αποξηραμένα ή κονσερβοποιημένα (ελέγξτε τις ετικέτες) | Γεμίσεις φρούτων και πιτών που περιέχουν πυκνωτικά. Κονσερβοποιημένα προϊόντα με συντηρητικά, γαλακτωματοποιητές ή άμυλο τροφίμων από απαγορευμένους κόκκους |
| Κρεατικά & υποκατάστατα κρέατος | |
| Νωπό κρέας, πουλερικά, ψάρια και οστρακοειδή, αυγά | Τα περισσότερα κονσερβοποιημένα κρέατα τύπου luncheon meat, λουκάνικα και χοτ ντογκ που περιέχουν απαγορευμένα δημητριακά. Γαλοπούλες self-basting. Ζωικές πρωτεΐνες μαριναρισμένες με απαγορευμένα συστατικά. Ζωικές πρωτεΐνες σε σάλτσες που παρασκευάζονται με απαγορευμένους κόκκους. Απομιμήσεις θαλασσινών. |
| Φασόλια edamame, τόφου, φασόλια, ξηροί καρποί (ελέγξτε τις ετικέτες) | Σεϊτάν (κρέας σίτου, κρέας γλουτένης), υποκατάστατα κρέατος με βάση τη σόγια που περιέχουν φυτικές πρωτεΐνες παρασκευασμένες με απαγορευμένα συστατικά. Dip φασολιών που παρασκευάζονται με απαγορευμένα συστατικά. Καβουρδισμένοι ξηροί καρποί που περιέχουν απαγορευμένα συστατικά |
| Διάφορα | |
| Ορισμένες τσίχλες | |
| Ορισμένες οδοντόκρεμες, στοματικά διαλύματα, φάρμακα, καθαρτικά, συμπληρώματα βιταμινών | |
| Ορισμένα μακιγιάζ (ειδικά κραγιόν και balm) | |
| Κόλλα, Play dough | |
