Η τεχνολογική πρόοδος στον τομέα των τροφίμων οδήγησε σε νέες τεχνολογίες και καινοτόμα προϊόντα, ενώ η παγκοσμιοποίηση άνοιξε την αγορά σε τρόφιμα που δεν καταναλώνονταν ως τώρα στην Ευρώπη. Έτσι, το 1997 η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την πρώτη νομοθεσία για τα Νέα Τρόφιμα με σκοπό να εξασφαλίσει ότι αυτά θα είναι ασφαλή για τους καταναλωτές και δε θα αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, θα φέρουν κατάλληλη σήμανση, ώστε να μην παραπλανούν τους καταναλωτές και σε περίπτωση που αντικαθιστούν άλλο τρόφιμο η κατανάλωση του νέου τροφίμου δε θα είναι μειονεκτική.
Το 2015 ο κανονισμός για τα τρόφιμα ανανεώθηκε και εκσυγχρονίστηκε. Από την 1η Ιανουαρίου 2018 τέθηκε σε πλήρη εφαρμογή ο νέος Κανονισμός(ΕΕ) αριθ. 2015/2283. Με βάση αυτόν, τα νέα αυτά τρόφιμα υποβάλλονται σε αξιολόγηση ασφάλειας πριν κυκλοφορήσουν στην Ευρωπαϊκή αγορά, ενώ για την έκδοση έγκρισης κυκλοφορίας στην αγορά απαιτούνται μια σειρά από ενέργειες, μέσα σε συγκεκριμένα χρονικά περιθώρια.
Νέα Τρόφιμα, Ορισμός
Σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «ο όρος Νέα Τρόφιμα αναφέρεται σε τρόφιμα τα οποία, δεν είχαν καταναλωθεί ευρέως από τους κατοίκους της ΕΕ πριν από τις 15 Μαΐου 1997. Ως νέα τρόφιμα νοούνται νέες πηγές τροφίμων ή τα προσφάτως αναπτυχθέντα και καινοτόμα τρόφιμα, τα τρόφιμα που παράγονται με τη χρήση νέων τεχνολογιών και μεθόδων παραγωγής, καθώς και τα τρόφιμα που παραδοσιακά καταναλώνονται εκτός, και όχι εντός, της ΕΕ». Ο νέος κανονισμός δεν αφορά τα πρόσθετα τροφίμων, τις αρτυματικές ύλες, τους διαλύτες εκχύλισης και τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα.
Παραδείγματα Νέων Τροφίμων
- Γεωργικά προϊόντα τρίτων χωρών, όπως σπόροι βασιλικού (Ocimum basilicum) και σπόροι chia (Salvia hispanica).
- Εκχυλίσματα προερχόμενα από πηγές τροφίμων (όχι νέων), όπως πρωτεΐνη ελαιοκράμβης.
- Νέες μέθοδοι παραγωγής τροφίμων, όπως ψωμί που έχει υποστεί επεξεργασία με υπεριώδη ακτινοβολία ώστε να αυξηθεί η περιεκτικότητα σε βιταμίνη D, μαγιά αρτοποιίας (Saccharomyces cerevisiae) επεξεργασμένη με υπεριώδη ακτινοβολία.
- Νέες πηγές θρεπτικών στοιχείων, όπως έλαιο που περιέχει εικοσιδυα-εξα-ενοϊκό οξύ (DHA) από μικροφύκη, προϊόντα τύπου γάλακτος και τύπου γιαούρτης με προσθήκη φυτοστερολεστέρων και φωσφολιπίδια από κρόκο αυγού.
Κατάλογος εγκεκριμένων Νέων Τροφίμων
Στον Εκτελεστικό Κανονισμό (ΕΕ) 2017/2470 υπάρχει πλήρης κατάλογος όλων των εγκεκριμένων νέων τροφίμων, με τις προδιαγραφές τους, τις κατηγορίες τροφίμων στα οποία επιτρέπεται η χρήση τους, τα ανώτατα επίπεδα χρήσης τους, ειδικές απαιτήσεις για την επισήμανση αυτών και άλλες τυχόν απαιτήσεις της νομοθεσίας. Ο κατάλογος αυτός υπόκειται σε τροποποιήσεις στην περίπτωση υποβολής νέων δεδομένων από τα κράτη μέλη. Επιπλέον, πέρα από τον κατάλογο των εγκεκριμένων νέων τροφίμων, υπάρχει ένας κατάλογος νέων τροφίμων, για τα οποία, με απόφαση της Επιτροπής, δεν έχει χορηγηθεί έγκριση.
Ποιοι νέοι κανόνες εισάγονται
- Η διαδικασία έγκρισης αποκτά κεντρικό χαρακτήρα και συνιστά πλέον μία γενική αδειοδότηση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται όλες τις αιτήσεις και χορηγεί εγκρίσεις. Έτσι, αφού ένα νέο τρόφιμο εγκριθεί και προστεθεί στον κατάλογο της ΕΕ, θα μπορεί να διατεθεί στην αγορά από οιονδήποτε υπεύθυνο επιχείρησης τροφίμων, με την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι όροι χρήσης και επισήμανσης. Αποτρέπεται το φαινόμενο επανυποβολής αιτήσεων από διαφορετικές επιχειρήσεις για τα ίδια νέα τρόφιμα.
- Ενισχύεται η διαφάνεια με την καθιέρωση προθεσμιών για την αξιολόγηση της ασφάλειας και τη διαδικασία έγκρισης. Ο χρόνος ολοκλήρωσης της διαδικασίας έγκρισης μειώνεται από τα τρία έτη, στους δεκαοχτώ μήνες περίπου.
- Η αξιολόγηση για την ασφάλεια των παραδοσιακών τροφίμων από τρίτες χώρες που διαθέτουν ιστορικό ασφαλούς χρήσης απλουστεύεται και επιταχύνεται.
- Για τις νέες τεχνολογίες και τα καινοτόμα προϊόντα εξασφαλίζεται προστασία δεδομένων, ενώ η έγκριση που θα λαμβάνουν οι αιτούντες απευθύνεται μόνο σε αυτούς. Η προστασία δεδομένων περιορίζεται στα 5 έτη.
- Νέοι κανόνες θα ισχύουν για τρόφιμα που περιέχουν ή αποτελούνται από τεχνολογικά επεξεργασμένα νανοϋλικά και τρόφιμα από κλωνοποιημένα ζώα. Επίσης, νέοι κανόνες εφαρμόζονται στα τρόφιμα που παράγονται από καλλιέργεια ιστών και κυττάρων καθώς και από έντομα. Ως εκ τούτου, θα υπόκεινται επίσης σε χορήγηση άδειας.
Επισήμανση Νέων Τροφίμων
Ο Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 για την επισήμανση των όλων τροφίμων εφαρμόζεται και στα Νέα Τρόφιμα. Επιπλέον, στην ετικέτα του προϊόντος είναι υποχρεωτικό να αναφέρονται:
- η ονομασία του τροφίμου
- οι όροι χρήσης
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να υπάρχουν πρόσθετες απαιτήσεις επισήμανσης για να μπορούν οι καταναλωτές να χρησιμοποιήσουν με ασφάλεια το προϊόν.
Ο νέος κανονισμός για τα Νέα Τρόφιμα ενθαρρύνει την ανάπτυξη καινοτόμων, πιο υγιεινών τροφίμων και τη βιώσιμη γεωργία, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, στηρίζει τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στην ευρωπαϊκή αγορά, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας τροφίμων και παράλληλα διασφαλίζει την παραγωγή ασφαλών τροφίμων. Ήδη, υπάρχουν στην ευρωπαϊκή αγορά πληθώρα νέων τροφίμων, ενώ άλλα βρίσκονται στη διαδικασία αδειοδότησης.
