Τα θέματα που θα πραγματευτούμε σε αυτή τη σειρά άρθρων σχετίζεται με τη διαχείριση του εργασιακού μας χώρου και των δραστηριοτήτων μέσα σε αυτόν, ώστε να μην επηρεαστεί η υγεία μας, είτε βραχυπρόθεσμα είτε μακροπρόθεσμα. Άρα θα αναπτύξουμε τους κινδύνους που διατρέχουμε στην εργασία μας και τα μέτρα που χρειάζεται να λαμβάνουμε, ώστε να προστατευτούμε από αυτούς σε προληπτικό επίπεδο, πριν κάτι δυσάρεστο συμβεί. Φυσικά, η γνώση αυτή είναι χρήσιμη και στην προσωπική μας ζωή.
Γράφει ο Γιώργος Σκρουμπέλος, Δρ Μηχανολόγος Μηχανικός Γενικός Διευθυντής RMS ΕΞΥΠΠ
Πρόεδρος Επιτροπής Υγείας & Ασφάλειας του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Εταιρειών Συντήρησης
Μία εισαγωγή στα «προφανή»
Με την έννοια του αναγνωστικού κοινού του περιοδικού, δε θα μπορούσα να βρω, πιστεύω, καλύτερο τίτλο για το περιεχόμενο αυτής της σειράς άρθρων που εγκαινιάζονται σε αυτό το τεύχος και ελπίζω να αποδειχθούν χρήσιμα, όχι μόνο στους αναγνώστες, αλλά και στο οικογενειακό και φιλικό τους περιβάλλον αν θα ήθελαν να το μοιραστούν.
Όλοι μας συμφωνούμε ότι η υγεία είναι το πολυτιμότερο αγαθό που απολαμβάνουμε στη διάρκεια της ζωής μας. Επειδή βέβαια, ευτυχώς, τις πλείστες φορές η υγεία μας δεν παρουσιάζει προβλήματα, τη θεωρούμε δεδομένη. Επιπλέον, στην καθημερινότητά μας η σκέψη μας ασχολείται με τη στιγμή και σπάνια προβληματιζόμαστε για το μέλλον εκτός εάν επηρεάζει ή επηρεάζεται από το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα μάλιστα με τον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος αναζητά πάντα την ευτυχία που του χαρίζουν οι ευχάριστες στιγμές και συνεπώς απορρίπτει ή αποφεύγει συνήθως τις δυσάρεστες σκέψεις και δραστηριότητες. Έχοντας οι περισσότεροι την υγεία μας δεδομένη ξεχνάμε ότι είναι αυτή που μας διασφαλίζει την ποιότητα της ζωής που διάγουμε.
Ως επαγγελματίες, η καθημερινότητα συνήθως αναλώνεται στην εργασία μας και οτιδήποτε σχετίζεται με αυτήν. Μάλιστα, μέρος της εργασιακής καθημερινότητάς μας αναπόφευκτα μεταφέρεται και στο σπίτι μας, κάτι που απασχολεί πρόσφατα πολύ και όσους ασχολούνται με τις εργασιακές σχέσεις και την ψυχική υγεία των εργαζομένων, όμως αυτό είναι μία πραγματικότητα που δεν μπορεί εύκολα να αλλάξει.
Όμως το μέλλον έχει και αυτό κάποια θέση στον ανθρώπινο βίο μιας και ο άνθρωπος είναι από τα λίγα έμβια όντα που έχει ισχυρή αντίληψη του χρόνου. Σχεδόν όλοι σχεδιάζουμε και ενεργούμε στο παρόν με βάση τη μελλοντική μας προοπτική γιατί θεωρούμε ότι αυτή μας διασφαλίζει διάρκεια στην ποιότητα ζωής μας.
Υγεία & Ασφάλεια Εργασίας
Αν και φαντάζει μακρινό και απίθανο, δυστυχώς σε κάθε εργασιακό χώρο υφίστανται παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την υγεία μας. Άλλοι μπορεί να μας βλάψουν άμεσα προκαλώντας ατύχημα, όπως για παράδειγμα ένα μαχαίρι ή ένα ζυμωτήριο, ενώ άλλοι μας βλάπτουν μετά από μακροπρόθεσμη έκθεση σε αυτούς, όπως η σκόνη αλεύρων, η ορθοστασία, η χειρωνακτική άρση φορτίων, ο θόρυβος κ.α.
Για το λόγο αυτό, εδώ και έναν σχεδόν αιώνα στις ΗΠΑ και 35 χρόνια στην Ελλάδα και συστηματικότερα τα τελευταία 20 χρόνια λόγω της ΕΕ, έχουν αναπτυχθεί δύο επιστήμες που πραγματεύονται τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται σε προληπτικό επίπεδο, ώστε οι εργαζόμενοι να προστατεύονται στο μέγιστο δυνατό βαθμό από τους παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν ατύχημα (άμεση επίπτωση όπως ο τραυματισμός από ένα σκεύος, ένα μηχάνημα, μία πτώση κλπ.) ή επαγγελματική ασθένεια (μακροπρόθεσμη επίπτωση όπως αλλεργίες, οσφυαλγία, επαγγελματική κώφωση κλπ.).
Οι επιστήμονες που ασχολούνται με το αντικείμενο της πρόληψης των εργατικών ατυχημάτων πρέπει να διαθέτουν τεχνογνωσία γι’ αυτό και στην Ελλάδα θεσμοθετήθηκε ο Τεχνικός Ασφαλείας. Με βάση τη νομοθεσία, οι Τεχνικοί Ασφαλείας είναι συνήθως απόφοιτοι τεχνικών κλάδων, όπως μηχανικοί, χημικοί, φυσικοί κλπ. Αντίστοιχα, οι επιστήμονες που ασχολούνται με το αντικείμενο της πρόληψης των επαγγελματικών ασθενειών είναι γιατροί με συγκεκριμένη ειδικότητα και γι’ αυτό και στην Ελλάδα θεσμοθετήθηκε ο Ιατρός Εργασίας.
Η Κουλτούρα της Πρόληψης
Κανείς δε θέλει φυσικά να πάθει ατύχημα ή να υποβαθμιστεί η υγεία του αλλά δυστυχώς τα ατυχήματα συμβαίνουν. Γιατί όμως; Απλά γιατί έτσι είναι ο τρόπος που σκεφτόμαστε και εξηγώ:
- Το ατύχημα και η ασθένεια είναι (ευτυχώς) σπάνια, αλλά από την άλλη πλευρά η σπανιότητα αυτή μας οδηγεί στο να μη σκεφτόμαστε καθόλου ότι κάτι μπορεί να συμβεί σε μας ή στους γύρω μας.
- Θεωρούμε ότι η καθημερινότητά μας είναι αμετάβλητη και απολύτως προβλεπτή. Κανείς όταν σηκώνεται να πάει στη δουλειά του δε σκέφτεται ότι μπορεί να πάθει κάτι. Αν όμως κάτι τελικά συμβεί, τότε πιστεύουμε ότι ήμαστε απλά άτυχοι ή απρόσεκτοι και δεν εμβαθύνουμε περαιτέρω, άρα «δε μαθαίνουμε από τα λάθη μας».
- Τα μέτρα προστασίας τα λαμβάνουμε συνήθως αφού κάτι δυσάρεστο συμβεί, όταν μάλιστα συνήθως είναι πολύ αργά και σε κάποιες περιπτώσεις οι επιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμες.
- Επειδή πρόληψη σημαίνει να λαμβάνουμε μέτρα πριν το δυσάρεστο περιστατικό συμβεί, για όσο αυτό το κάτι δε συμβαίνει, η χρησιμότητα των μέτρων αυτών δεν είναι ορατή και συνεπώς δεν τους δίνουμε άμεση προτεραιότητα γιατί δε βλέπουμε τη σκοπιμότητά τους.
- Τέλος, στα θέματα της πρόληψης υπάρχει ελλιπής παιδεία και πληροφόρηση. Ακόμη και οι απλούστερες αρχές πρόληψης δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας, ενώ η γενικότερη πληροφόρηση και εκπαίδευση στους επαγγελματικούς χώρους είναι σε νηπιακό (αν όχι σε εμβρυακό) στάδιο.
Αυτό που πρέπει να επισημάνουμε εδώ είναι ότι η προληπτική αντιμετώπιση είναι θέμα κουλτούρας, η οποία χρειάζεται χρόνο, τόσο για να διαμορφωθεί, όσο και για να γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να «μαυρίσουμε» τη ζωή μας με δυσάρεστες σκέψεις. Απλά σημαίνει ότι πρέπει να αναπτύξουμε τέτοια νοοτροπία ώστε να αποδεχτούμε ότι πρέπει να προσαρμόζουμε τη συμπεριφορά μα,ς σκεπτόμενοι τις συνέπειες των παρακινδυνευμένων πράξεών μας, πριν αποφασίσουμε να προβούμε σε αυτές, γιατί αν κάποτε κάτι συμβεί τότε θα είναι πολύ αργά.
Να κλείσω αυτό το άρθρο με παραδείγματα ένδειξης προληπτικής νοοτροπίας από την προσωπική μας ζωή:
- Έχουμε πλήρες φαρμακείο στο σπίτι μας και στο αυτοκίνητό μας; Είναι το περιεχόμενο ληγμένο;
- Έχουμε πυροσβεστήρα στο σπίτι μας και στο αυτοκίνητό μας; Είναι αναγομωμένος;
- Φοράμε ζώνη ασφαλείας πριν εκκινήσουμε την οδήγηση αυτοκινήτου ανεξάρτητα από την απόσταση;
- Φοράμε κράνος πριν εκκινήσουμε την οδήγηση δικύκλου ανεξάρτητα από την απόσταση;
- Φοράμε κράνος και ανακλαστικό γιλέκο πριν εκκινήσουμε την οδήγηση ποδηλάτου ανεξάρτητα από την απόσταση;
Ένα δευτερόλεπτο μπορεί να μας αλλάξει όλη μας τη ζωή αλλά και τη ζωή των αγαπημένων μας πλασμάτων.
